Επιμέλεια – Ρεπορτάζ: Αντώνης Ζήβας
Δεκάδες χιλιάδες Σέρβοι συγκεντρώθηκαν στο Νόβι Σαντ το Σάββατο 1/11, για να τιμήσουν τα θύματα της θανατηφόρας κατάρρευσης του σιδηροδρομικού σταθμού πριν από ένα χρόνο, μια τραγωδία που πυροδότησε ογκώδεις αντικυβερνητικές διαδηλώσεις που εξακολουθούν να απειλούν τον πρόεδρο, Αλεξάνταρ Βούτσιτς.
Ένα κίνημα με επικεφαλής φοιτητές οργάνωσε τις συγκεντρώσεις στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της χώρας, το Νόβι Σαντ, όπου την 1η Νοεμβρίου 2024 κατέρρευσε το στέγαστρο στον πρόσφατα τότε ανακαινισμένο σιδηροδρομικό σταθμό.
Διασώστες και πυροσβέστες στον σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ μετά την κατάρρευση
Η συγκέντρωση μνήμης του Σαββάτου ξεκίνησε στις 11:52 π.μ., την ακριβή ώρα που έπεσε η στέγη, με 16 λεπτά σιγής να τηρούνται για τους 16 νεκρούς. Άνθρωποι τοποθέτησαν λουλούδια και κεριά κατά μήκος της προσωρινής περίφραξης κοντά στην κατεστραμμένη είσοδο του σταθμού, καθώς χιλιάδες άλλοι συγκεντρώθηκαν στην πλατεία.
Οι διαδηλωτές αρχικά απαίτησαν διαφανή έρευνα για την καταστροφή, αλλά οι εκκλήσεις τους σύντομα κλιμακώθηκαν σε επικρίσεις για διαφθορά και νεποτισμό, καθώς και σε εκκλήσεις για πρόωρες βουλευτικές εκλογές, οι οποίες έχουν προγραμματιστεί για το 2027.
Πολλοί έφτασαν στο Νόβι Σαντ με λεωφορεία ή αυτοκίνητα, αλλά σε μια κίνηση συνεχιζόμενης διαμαρτυρίας, άλλοι πραγματοποίησαν πορεία από το Νόβι Παζάρ, περίπου 340 χιλιόμετρα νότια της πρωτεύουσας. Τους χρειάστηκαν συμβολικά 16 ημέρες για να ολοκληρώσουν την πορεία.
Οι κάτοικοι του Νόβι Σαντ βγήκαν στους δρόμους για να χαιρετήσουν τους διαδηλωτές, σφυρίζοντας και κουνώντας σημαίες. «Ήρθα να υποκλιθώ στην ισχυρότερη δύναμη στον κόσμο αυτή τη στιγμή – τους μαθητές μας, τη νεολαία μας», δήλωσε ένας κάτοικος του Νόβι Σαντ, ο Ράτκο Πόποβιτς.
Οι διαμαρτυρίες έχουν αποφέρει αποτελέσματα, συμπεριλαμβανομένης της παραίτησης τον Ιανουάριο του πρώην πρωθυπουργού Μίλος Βούτσεβιτς.
Ο Βούτσιτς χαρακτήρισε τους διαδηλωτές ως «τρομοκράτες» που υποστηρίζονται από τη Δύση. Σε τηλεοπτική δημόσια ομιλία του την Παρασκευή 31/10, ο πρόεδρος ζήτησε μια συγγνώμη για την σκληρή ρητορική του.
«Έχω πει κάποια πράγματα για τα οποία τώρα λυπάμαι που τα είπα», δήλωσε ο Βούτσιτς σε τηλεοπτικό διάγγελμα που ζήτησε διάλογο. «Όλο αυτό το μίσος που βράζει στην κοινωνία μας δεν μπορεί να φέρει κανένα καλό. Μπορεί μόνο να οδηγήσει σε περαιτέρω καταστροφή».
Η κυβέρνηση κήρυξε το Σάββατο ημέρα εθνικού πένθους.
Η Σερβία επιδιώκει να ενταχθεί στην ΕΕ, αλλά η καταστολή του Βούτσιτς, καθώς και οι στενές σχέσεις του με τη Ρωσία και την Κίνα, έχουν θορυβήσει τις Βρυξέλλες.
Η επίτροπος της ΕΕ για τη διεύρυνση, Μάρτα Κος, δήλωσε στο X ότι η τραγωδία του θόλου «αλλάζει τη Σερβία».
«Κίνησε τις μάζες να υπερασπιστούν την λογοδοσία, την ελεύθερη έκφραση και τη συμπεριληπτική δημοκρατία», είπε ο Κος. «Είναι οι ίδιες αξίες που οδηγούν τη Σερβία στην ΕΕ».
Οι αντικυβερνητικές διαμαρτυρίες παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό ειρηνικές, αν και τον Αύγουστο μετατράπηκαν σε βίαιες συγκρούσεις με καταγγελίες για αστυνομική βαρβαρότητα και υπερβολική χρήση βίας.
Τον Σεπτέμβριο, 13 άτομα, συμπεριλαμβανομένου του πρώην υπουργού Κατασκευών Γκόραν Βέσιτς, κατηγορήθηκαν ποινικά για την καταστροφή. Μια ξεχωριστή έρευνα κατά της διαφθοράς συνεχίζεται παράλληλα με μια έρευνα που υποστηρίζεται από την ΕΕ για την πιθανή κατάχρηση κονδυλίων της ΕΕ στο έργο της ανακαίνισης του σιδηροδρομικού σταθμού.
Με πληροφορίες από: The Guardian
