Για τις προοπτικές της Ευρώπης υπό τα νέα διεθνή δεδομένα και την κατάσταση στην Ουκρανία, που καθιστούν επιτακτικό τον επανεξοπλισμό της ηπείρου, αναφέρθηκε ο πρώην αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Μαργαρίτης Σχοινάς, σε συνέντευξή του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στο περιθώριο του 10ου Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών.
Μιλώντας στον Ν. Δρόσο για λογαριασμό του ΑΠΕ-ΜΠΕ, ο κος Σχινάς αναφέρθηκε στην κρίσιμη καμπή όπου βρίσκεται η Ευρώπη και καθιστά επιτακτικόν τον επανεξοπλισμό της, υπογραμμίζοντας πως ” η διάγνωση είναι αυτή ότι είναι ένα κρίσιμο κομβικό σημείο για την Ευρώπη. Η άμεση συνέπεια αυτού είναι ότι κάθε φορά που η Ευρώπη βρίσκεται σε ανάλογο κομβικό σημείο με εξωγενείς πιέσεις κρίσεις, είναι η στιγμή που τα καταφέρνει καλύτερα. Είναι η στιγμή της πίεσης που μας κάνει πιο αποτελεσματικούς. Το είδαμε με τα εμβόλια, με την πανδημία, με το Ταμείο Ανάκαμψης στο παρελθόν με την διατροφική ασφάλεια. Σε τέτοιο σημείο είμαστε τώρα. Το πώς θα γίνει όμως αυτό, νομίζω ότι περνάει από μια αλλαγή που πρέπει να κάνει η Ευρώπη. Μια μετάλλαξη. Έχουμε στο παρελθόν, περάσει πολλά χρόνια, δεκαετίες ολόκληρες να είμαστε εμμονικοί με την λεγόμενη ήπια ισχύ. Το soft power. Νομίζω ήρθε η ώρα τώρα η Ευρώπη να παίξει το παιχνίδι της ισχύος τoυ hard power”.
Αναφερόμενος στο έλλειμμα μίας ενιαίας εξωτερικής πολιτικής σε ό, τι αφορά στην Ευρώπη, ο κος Σχοινάς τόνισε πως “εάν είναι δύο οι τομείς που αυτή η μετάλλαξη επείγει από την Ευρώπη των κανόνων στην Ευρώπη της ισχύος είναι η εξωτερική πολιτική και η άμυνα. Στην εξωτερική πολιτική όντως δεν τα πάμε καλά. Περνάμε πολύ χρόνο, διαπραγματευόμενοι μεταξύ μας, αφήνοντας ένα ισχυρό αποτύπωμα στη διεθνή σκηνή. Αυτό πρέπει να αλλάξει. Η Ευρώπη να μιλάει με μια φωνή. Πρέπει να βρούμε τρόπους που να μας κάνει πολύ πιο συνεκτικούς στη διεθνή διπλωματία. Και το άλλο είναι η άμυνα. Εδώ θα πάμε μάλλον καλύτερα, γιατί τώρα ξεκινάμε. Και η πίεση η εξωτερική είναι τόσο μεγάλη για την Ευρώπη να αποκτήσει επιτέλους μια αμυντική ταυτότητα, που πιστεύω ότι αυτό θα είναι πολύ πιο ισχυρό από τις οποιεσδήποτε αντιδράσεις. Οι αντιστάσεις τις εσωτερικές που είναι υπαρκτές αλλά όχι τόσο ισχυρές ώστε να αναχαιτίσουν αυτή τη διαδικασία”.
Αναφορικά με τον τρόπο που ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ αντιμετωπίζει την Ευρώπη και το ζήτημα εάν μπορεί η Ευρώπη να βρει μία συνεκτική απάντηση, ο κος Σχοινάς τόνισε πως “δεν εξαρτάται η πορεία της Ευρώπης από τη γνώμη του Αμερικανού προέδρου για την Ευρώπη. Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται από εμάς, από τους Ευρωπαίους. Και σε θέματα αιχμής, όπως είναι τα θέματα του παγκόσμιου εμπορίου, τα θέματα των εξοπλισμών, η Ευρώπη μπορεί και πρέπει να δράσει μαζί γιατί έχει κοινοτική αρμοδιότητα. Έχουμε δηλαδή πόρους, έχουμε νομική βάση, έχουμε πολιτικό κεφάλαιο και όσοι αμφιβάλλουν για τη δυνατότητα της Ευρώπης να δράσει συνεκτικά κάνουν μεγάλο λάθος. Άλλο είναι το θέμα όταν μιλάμε για την κλασική διπλωματία, για την εξωτερική πολιτική. Εκεί ακόμα έχουμε πολύ ισχυρό το βέτο, την ομοφωνία. Εκεί αν είναι ένας, μπορεί να τραβήξει το χειρόφρενο και να μπλοκάρει τους υπόλοιπους. Αυτό που έλεγα πριν ότι πρέπει να μάθουμε να μιλάμε μια φωνή και πρέπει να βρούμε τρόπους να το κάνουμε αυτό αποτελεσματικά.
Όσον αφορά την κατάργηση του βέτο στην ΕΕ για μία πραγματική ευρωπαϊκή ομογνωμία, ο κος Σχοινάς τόνισε πως “εγώ προσωπικά πιστεύω ότι είναι μια θέση που έχω εκφράσει δημόσια για 20 χρόνια τουλάχιστον. Είναι ότι από τη στιγμή που κάποιος καταφεύγει στο βέτο σε τέτοια θέματα, ουσιαστικά ομολογεί την αποτυχία του να πείσει τους εταίρους. Οι μεγάλες μας επιτυχίες ήταν και ως Ελλήνων και ως Ευρώπη, όταν καταφέραμε να υφάνουμε τις επιμέρους επιδιώξεις των κρατών μελών σε έναν ιστό ευρωπαϊκό. Κι αυτό δεν χρειάζεται βέτο. Το βέτο είναι η έσχατη λύση, αλλά είναι και ταυτόχρονα η μη λύση. Το να μπορέσεις όμως να υφάνεις τις εθνικές σου επιδιώξεις ένα καμβά, σε έναν ιστό ευρύτερο ευρωπαϊκών επιδιώξεων, είναι ο τρόπος ο σωστός.
Όσον αφορά την ανάγκη να ιδρυθεί ένα ενιαίο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας, ο κος Σχοινάς, τόνισε πως “πριν φτάσουμε εκεί, νομίζω ότι στην άμυνα και στην ασφάλεια η ακολουθία των γεγονότων πρέπει να είναι η εξής. Πρέπει επειγόντως και ήδη οι πρώτες αποφάσεις έχουν ληφθεί, να έχουμε ένα μέσο χρηματοδοτικό, που να μπορεί να κινητοποιεί χρηματοδοτικούς πόρους, έτσι ώστε η Ευρώπη να εξοπλίζεται συντονισμένα και με ευρωπαϊκή προτίμηση. Να χτίσουμε δηλαδή μια ευρωπαϊκή αμυντική και εξοπλιστική βιομηχανία, πράγμα που δεν συμβαίνει τώρα γιατί δεν έχουμε κοινοτικούς πόρους για να δράσουν ως καταλύτες. Το πρώτο βήμα, το δεύτερο βήμα επίσης έγινε, είναι η απόφαση να μην συνυπολογίζονται στο έλλειμμα οι αμυντικές δαπάνες. Κι αυτό απελευθερώνει δημοσιονομικούς δημοσιονομικό χώρο προς αυτήν την κατεύθυνση και στο τέλος αυτής της διαδικασίας θα έχουμε, είμαι σίγουρος γι αυτό και για κοινές αμυντικές πρωτοβουλίες, μια στρατιωτική δύναμη ταχείας ανάπτυξης, ίσως μια μέρα και έναν ευρωπαϊκό στρατό. Αλλά είναι σημαντικό να ακολουθήσουμε αυτή την αλληλουχία γεγονότων για να δέσουμε την πολιτική μας δράση σε ρεαλιστική βάση”.
Αναφορικά με την συγκρότηση της ομάδος των προθύμων χωρών, στην οποία υποτίθεται θα συμμετείχε και η Βρετανία, αλλά ενδεχομένως και η Τουρκία, για τη συγκρότηση ευρωπαϊκού στρατού, ο κος Σχοινάς τόνισε πως ” πρέπει να διαχωρίσουμε δύο ξεχωριστά πεδία δράσης. Το πρώτο είναι αυτό για το οποίο μόλις τώρα μιλούσαμε, το αμιγώς κοινοτικό, δηλαδή αυτό που έχει να κάνει με το κοινοτικό χρηματοδοτικό μέσο, τους κοινοτικούς πόρους, την ευρωπαϊκή προτίμηση. Αυτό θα είναι αμιγώς ευρωπαϊκό. Ναι, δεν χωράει μη Ευρωπαίος σε αυτή τη διαδικασία. Θα είναι κάτι που θα αποφασίσουν οι 27 και θα το υλοποιήσουν 27. Δίπλα σε αυτό όμως έχουμε συμφέρον ως Ευρώπη να δουλέψουμε με τη μεγάλη Ευρώπη, τη γεωγραφική Ευρώπη και εκεί αναπτύχθηκε αυτή η ιδέα συμμαχίας των προθύμων, η οποία ενδεχομένως να απαιτήσει και στρατιωτική παρουσία στο πεδίο σε κρίσιμες περιοχές όπως η Ουκρανία. Αυτό είναι μια άλλη παράλληλη διαδικασία και σε καμία περίπτωση δεν είναι αυτά τα πράγματα ενωμένα. Είναι δύο διαφορετικά είδη, δύο διαφορετικοί διαφορετικές δίοδοι δράσης”.
Για την περίπτωση παρουσίας και τουρκικών στρατευμάτων στην Ουκρανία, ο κος Σχοινάς δήλωσε πως “αν η συμφωνία των προθύμων, που έχει πολλούς περισσότερους συμμετέχοντες απ’ ότι στην Ευρώπη, καταλήξει σε τέτοια συμφωνία, το πώς θα δομηθεί η παρουσία της συμμαχίας των προθύμων εκεί που απαιτείται μένει να αποδειχθεί και να συζητηθεί και να αποφασιστεί”.
Αναφορικά με το ζήτημα της εκπροσώπησης συνολικά κι όχι μόνον σε εθνικό επίπεδο, της Ευρώπης από κάποια συγκεκριμένη αρχή στο διεθνές διπλωματικό και πολιτικό στερέωμα, ο κος Σχοινάς υπογράμμισε πως ” τα τελευταία πέντε χρόνια που είχα την τιμή να είμαι μέλος του Κολεγίου των Επιτρόπων και αντιπρόεδρος, η απάντηση σε αυτή την ερώτηση ήταν σαφέστατη. Όποιος ήθελε να μιλήσει για την Ευρώπη καλούσε την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στο κινητό της ή στο σταθερό τηλέφωνο. Αυτή ήταν η απάντηση. Αλλά, ο κόσμος ήταν διαφορετικός πριν πέντε χρόνια. Τώρα ζούμε σε μια εποχή ισχυρών γεωπολιτικών αναταράξεων. Η Αμερική βρίσκεται στα χέρια μιας νέας πολιτικής ομάδας, η οποία, όπως ξέρετε, ίσως δεν ενδιαφέρεται κιόλας να σηκώσει το τηλέφωνο για να μιλήσει. Οπότε πρέπει να διαχειριστούμε αυτή τη νέα εποχή στο πνεύμα της νέας εποχής”.
