Γνωστή ως πρώιμη άνοια, αυτή η κατάσταση συχνά αναπτύσσεται σιωπηλά: τα πρώιμα συμπτώματά της πολλές φορές αποδίδονται σε άγχος, γήρανση ή εξάντληση.
Αλλά το να εντοπίσετε τα προειδοποιητικά σημάδια στην καθημερινή ζωή μπορεί να κάνει τη διαφορά. Η έγκαιρη διάγνωση επιτρέπει καλύτερο σχεδιασμό, θεραπεία και ποιότητα ζωής.
Αυτό το άρθρο περιγράφει τα διακριτικά, πραγματικά σημάδια της πρώιμης άνοιας στην μέση ηλικία και τι πρέπει να κάνετε αν τα παρατηρήσετε στον εαυτό σας ή σε κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο.
Διαβάστε επίσης: Το πρώτο σημάδι άνοιας του Μπρους Γουίλις, το οποίο υποτιμήθηκε
Τι είναι η πρώιμη άνοια
Η πρώιμη άνοια αναφέρεται σε συμπτώματα άνοιας που ξεκινούν πριν από την ηλικία των 65 ετών. Η πιο κοινή αιτία είναι η νόσος του Αλτσχάιμερ, αλλά άλλοι τύποι περιλαμβάνουν την μετωποκροταφική άνοια, την άνοια σωμάτων Lewy και την αγγειακή άνοια.
Τα πρώιμα συμπτώματα της άνοιας μπορεί να διαφέρουν από εκείνα που εμφανίζονται αργότερα στη ζωή. Είναι πιο διακριτικά και εμφανίζονται σαν λειτουργικές αλλαγές, πριν εμφανιστεί σοβαρή απώλεια μνήμης.
Καθημερινά παραδείγματα πρώιμης άνοιας στην μέση ηλικία
Ακολουθούν ανεπαίσθητες αλλαγές στην πραγματική ζωή, που θα μπορούσαν να είναι σημάδια πρώιμης άνοιας:
1. Ξεχνάτε γνωστές εργασίες/διαδικασίες
- Μπερδεύεστε ενώ μαγειρεύετε μια συνταγή, που έχετε κάνει δεκάδες φορές στο παρελθόν
- Χρειάζεστε επανειλημμένη βοήθεια με τη χρήση μιας οικιακής συσκευής
- Δυσκολεύεστε να ακολουθήσετε μια γνωστή διαδρομή την οποία έχετε οδηγήσει αμέτρητες φορές
2. Χάνετε την αίσθηση του χρόνου ή των υποχρεώσεών σας
- Χάνετε προγραμματισμένες συναντήσεις ή κάνετε διπλή κράτηση για το ίδιο ραντεβού
- Ξεχνάτε τι μέρα της εβδομάδας είναι ή τον λόγο που μόλις μπήκατε σε ένα δωμάτιο
- Βασίζεστε συνεχώς σε σημειώσεις, υπενθυμίσεις στο smartphone κ.α. για να παραμείνετε εντός προγράμματος
3. Αλλάζει ο τρόπος της επικοινωνίας σας
- Δυσκολεύεστε να βρείτε τη σωστή λέξη εν μέσω μιας πρότασης που ήδη ξεκινήσατε να εκφέρετε
- Επαναλαμβάνετε την ίδια ιστορία ή ερώτηση χωρίς να το αντιληφθείτε
- Δυσκολεύεστε να παρακολουθήσετε μια συνομιλία, ειδικά σε ομαδική συνεύρεση/περιβάλλον
4. Προβλήματα κρίσης και λήψης αποφάσεων
- Παίρνετε ασυνήθιστες για τον χαρακτήρα σας οικονομικές αποφάσεις ή ξεχνάτε τελείως να πληρώσετε λογαριασμούς
- Ντύνεστε εντελώς ακατάλληλα για τον καιρό ή το κοινωνικό περιβάλλον
- Επιδεικνύετε συμπεριφορά ανεπαρκούς επίγνωσης του κινδύνου ή της ασφάλειας (π.χ. αφήνετε κεριά αναμμένα και πάτε για ύπνο)
5. Αλλαγές προσωπικότητας και διάθεσης
- Είστε ασυνήθιστα ευερέθιστοι, απαθείς ή κοινωνικά αποσυρμένοι
- Απώλεια ενδιαφέροντος για χόμπι ή εργασία
- Αισθάνεστε σύγχυση σε άγνωστα περιβάλλοντα ή καταστάσεις
6. Απώλεια όσφρησης ή αισθητηριακές αλλαγές
- Δεν αναγνωρίζετε γνωστές μυρωδιές (π.χ. το σαμπουάν σας στο ντους)
- Αισθητηριακή σύγχυση ή ανεξήγητη αδεξιότητα
Σημείωση: “Καμπανάκι” είναι και το να μην αντιλαμβάνεστε ότι κάτι δεν πάει καλά, ακόμα και όταν οι άλλοι γύρω σας αρχίζουν να παρατηρούν προβλήματα ή αλλαγές στην συμπεριφορά σας. Η άρνηση ή η άγνοια είναι συχνό φαινόμενο στην πρώιμη άνοια.
Τι να κάνετε αν παρατηρήσετε σημάδια πρώιμης άνοιας στην μέση ηλικία
1. Τηρήστε ένα αρχείο καταγραφής συμπτωμάτων
Καταγράψτε συγκεκριμένα παραδείγματα ολισθήσεων μνήμης, σύγχυσης ή αλλαγών στη συμπεριφορά. Συμπεριλάβετε ημερομηνίες, πλαίσιο και εάν τα συμπτώματα επιδεινώνονται.
2. Προγραμματίστε μια ιατρική αξιολόγηση
Ξεκινήστε με τον γιατρό σας πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ο οποίος μπορεί να σας παραπέμψει για:
- Γνωστικό τεστ
- Απεικόνιση εγκεφάλου (μαγνητική ή αξονική τομογραφία)
- Νευρολογικές εξετάσεις ή άλλες παραπομπές
3. Σκεφτείτε το ενδεχόμενο να πάτε σε ειδικό
Οι νευρολόγοι ή οι ειδικοί σε προβλήματα μνήμης μπορούν να διακρίνουν εάν τα συμπτώματά σας σχετίζονται με πρώιμη άνοια ή με άγχος, κατάθλιψη, εμμηνόπαυση ή άλλες θεραπεύσιμες καταστάσεις.
4. Κάντε έγκαιρα σχέδια για το μέλλον
Εάν επιβεβαιωθεί διάγνωση πρώιμης άνοιας, ο σχεδιασμός της «επόμενης μέρας» στη ζωή σας σίγουρα θα σας βοηθήσει:
- Καταστρώστε ένα πλάνο φροντίδας σας
- Διεκπεραιώστε τυχόν νομικά και οικονομικά ζητήματα
- Εξερευνήστε αλλαγές στον τρόπο ζωής και επιλογές φαρμάκων
Συχνές Ερωτήσεις
Μπορεί το άγχος ή η εμμηνόπαυση να μιμούνται τα πρώιμα συμπτώματα άνοιας στην μέση ηλικία;
Ναι, οι ορμονικές αλλαγές και το χρόνιο στρες μπορεί να προκαλέσουν εγκεφαλική ομίχλη, κενά μνήμης και προβλήματα συγκέντρωσης, τα οποία μπορεί να μοιάζουν με -αλλά να μην είναι- πρώιμη άνοια. Μια ενδελεχής αξιολόγηση από ειδικό βοηθά στη διάκρισή τους.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της φυσιολογικής λήθης και της πρώιμης άνοιας;
Οι περιστασιακές ολισθήσεις μνήμης είναι φυσιολογικές. Στην πρώιμη άνοια, η λήθη γίνεται επίμονη, επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου και παρεμβαίνει στην καθημερινή λειτουργία (απώλεια προθεσμιών εργασίας, δυσκολία με γνωστές εργασίες κλπ.).
Συνδέεται η απώλεια της όσφρησης με την άνοια;
Ναι, η φθίνουσα αίσθηση της όσφρησης -ειδικά όταν συνδυάζεται με προβλήματα μνήμης- μπορεί να είναι πρώιμος δείκτης της νόσου του Αλτσχάιμερ ή άλλων νευρολογικών καταστάσεων.
Πόσο συχνή είναι η πρώιμη άνοια;
Είναι λιγότερο συχνή από την τυπική άνοια που έρχεται αργότερα στη ζωή, αλλά συνιστά περίπου το 5-10% όλων των περιπτώσεων άνοιας. Η ευαισθητοποίηση στο ευρύ κοινό αυξάνεται, ειδικά μεταξύ των ατόμων ηλικίας 40 και 50 ετών, που αντιμετωπίζουν ανεξήγητα γνωστικά συμπτώματα.
Σύνοψη
Τυχόν σημάδια πρώιμης άνοιας στην μέση ηλικία μπορεί να σας φανούν τρομακτικά, αλλά αν τα εντοπίσετε εγκαίρως θα έχετε καλύτερη πορεία. Η έγκαιρη αναγνώριση των αλλαγών στην μνήμη, τη διάθεση και τη γενικότερη λειτουργία σας μπορεί να οδηγήσει σε έγκαιρη υποστήριξη, καλύτερα αποτελέσματα και περισσότερο έλεγχο του μέλλοντός σας.
Εάν εσείς ή κάποιος κοντά σας παρουσιάζει επίμονα σημάδια γνωστικής αλλαγής, μην το υποτιμήσετε. Ακούστε, τεκμηριώστε και αναζητήστε ιατρική καθοδήγηση. Η ευαισθητοποίηση είναι το πρώτο βήμα προς την προστασία.
Πηγές:
alz.org
nhs.uk
nia.nih.gov
medicalnewstoday.com
alzheimers.org.uk
