Καμπανάκι από την εταιρεία λογισμικού κυβερνοασφάλειας. Οι «γιατροί» δημιουργούνται με τεχνολογία deepfake.
Γιατροί «μαϊμού» που δημιουργούνται με τεχνολογία deepfake εμφανίζονται στις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, όπως το TikTok και το Instagram, προωθώντας αμφιλεγόμενες και δυνητικά επικίνδυνες «θεραπείες», προειδοποιεί η εταιρεία λογισμικού κυβερνοασφάλειας ESET.
Ερευνητές της στη Λατινική Αμερική εντόπισαν πρόσφατα μία εκστρατεία στις συγκεκριμένες πλατφόρμες, όπου avatar που δημιουργήθηκαν με τεχνητή νοημοσύνη παρουσιάζονταν ως γυναικολόγοι, διαιτολόγοι και άλλοι επαγγελματίες υγείας. Σκοπός είναι η προώθηση συμπληρωμάτων και προϊόντων ευεξίας.
Τα εν λόγω βίντεο είναι συχνά εξαιρετικά καλοφτιαγμένα και πειστικά. Τα avatar εμφανίζονται να δίδουν ιατρικές συμβουλές, παραπλανώντας ανυποψίαστους χρήστες. Οι χρήστες αυτοί πείθονται να προβούν σε αμφιλεγόμενες – και δυνητικά επικίνδυνες – αγορές.
Κάθε βίντεο ακολουθεί ένα παρόμοιο μοτίβο. Ένα ομιλούν avatar που συνήθως τοποθετημένο σε μια γωνία της οθόνης, προσφέρει συμβουλές για την υγεία ή την ομορφιά. Οι προτάσεις παρουσιάζονται με ύφος επιστημονικής αυθεντίας. Βασίζονται κυρίως σε «φυσικές θεραπείες», καθοδηγώντας έμμεσα τους θεατές προς συγκεκριμένα προϊόντα προς πώληση.
Υποδυόμενα τον ρόλο του ειδικού, αυτά τα deepfake avatars εκμεταλλεύονται την εμπιστοσύνη του κοινού στο ιατρικό λειτούργημα. Και μοναδικός στόχος τους είναι να ενισχύσουν τις πωλήσεις των όποιων προϊόντων.
Παράδειγμα παραπλανητικού βίντεο στο TikTok
Από το αδυνάτισμα έως σοβαρές παθήσεις
Σε μία περίπτωση, ένας «γιατρός» διαφημίζει ένα «φυσικό εκχύλισμα» ως ανώτερη εναλλακτική λύση της σεμαγλουτίδης. Η σεμαγλουτίδη είναι το γνωστό φάρμακα για τον διαβήτη και το αδυνάτισμα (Ozempic και Wegovy, αντιστοίχως).
Το βίντεο υπόσχεται θεαματικά αποτελέσματα με το «εκχύλισμα». Παραπέμπει, δε, σε μία σελίδα του Amazon, όπου όμως το προϊόν περιγράφεται απλώς ως «σταγόνες χαλάρωσης» ή «βοηθήματα κατά του οιδήματος». Η περιγραφή αυτή ουδεμία σχέση έχει με τα υπερβολικά οφέλη που αναφέρονται στα social media.
Άλλα βίντεο προωθούν μη εγκεκριμένα φάρμακα ή ψευδείς θεραπείες για σοβαρές ασθένειες. Μάλιστα μερικές φορές χρησιμοποιούν παραποιημένες εικόνες ή βίντεο γνωστών γιατρών.
«Έχουμε εντοπίσει περισσότερους από 20 λογαριασμούς στο TikTok και το Instagram που χρησιμοποιούν ψεύτικους γιατρούς για να προωθήσουν τα προϊόντα τους», αναφέρουν η Martina López και ο Tomáš Foltýn από την ομάδα της παγκόσμιας εταιρίας λογισμικού ασφαλείας ESET.
Σε μια περίπτωση, ένας λογαριασμός υποδυόταν μια γυναικολόγο με 13 χρόνια εμπειρίας. Στην πραγματικότητα το avatar εντοπίστηκε απευθείας στη βιβλιοθήκη της εφαρμογής. «Αν και τέτοιου είδους κατάχρηση παραβιάζει τους όρους χρήσης των περισσότερων εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, αναδεικνύει πόσο εύκολα μπορούν να μετατραπούν σε μέσα παραπληροφόρησης», προειδοποιούν οι δύο ειδικοί.
Περισσότερα παραπλανητικά βίντεο
Οι συνέπειες μπορεί να είναι πολύ σοβαρές, προσθέτου. Αυτά τα deepfakes έχουν τη δυνατότητα να διαβρώσουν την εμπιστοσύνη στις διαδικτυακές συμβουλές υγείας, προωθώντας επιβλαβείς «θεραπείες» και καθυστερώντας την κατάλληλη ιατρική φροντίδα.
Πώς να προστατευθείτε
Πώς μπορείτε, όμως, να ξέρετε αν ο γιατρός, ο διαιτολόγος ή άλλος ειδικός που βλέπετε στο TikTok ή στο Instagram είναι αληθινός ή μαϊμού; Υπάρχουν μερικές ενδείξεις που μπορεί να σας βοηθήσουν να αναγνωρίσετε τα avatar, λέει η ESET. Είναι οι εξής:
- Υπάρχει ατελής συγχρονισμός των χειλιών με τον ήχο
- Οι εκφράσεις του προσώπου του «ειδικού» φαίνονται άκαμπτες και αφύσικες
- Υπάρχου οπτικές δυσλειτουργίες, όπως θολές άκρες ή ξαφνικές αλλαγές στον φωτισμό. Αυτές συχνά προδίδουν την τεχνητή φύση του βίντεο
- Η φωνή ακούγεται μονότονη σαν να μιλάει ρομπότ ή είναι υπερβολικά «κρυστάλλινη». Αυτές είναι ενδείξεις παραποίησης
- Ο λογαριασμός όπου δημοσιεύεται το περιεχόμενο είναι νέος με λίγους ακόλουθους ή χωρίς ιστορικό. Σε τέτοια περίπτωση πρέπει να εγερθούν υποψίες
- Οι ισχυρισμοί για τις «θεραπείες» είναι υπερβολικοί. «Θαυματουργή θεραπεία», «εγγυημένα αποτελέσματα» ή «οι γιατροί μισούν αυτό το τέχνασμα» είναι πολύ ύποπτοι, ιδίως όταν δεν συνοδεύονται από αξιόπιστες πηγές
Βίντεο (αριστερά) και avatars (δεξιά)
Εξίσου σημαντικό είναι να λαμβάνετε ορισμένα βασικά μέτρα:
- Να επαληθεύετε πάντοτε τους ισχυρισμούς μιας θεραπείας, μέσω έγκυρων ιατρικών ή επιστημονικών πηγών
- Να αποφεύγετε το διαμοιρασμό ύποπτου περιεχομένου
- Να αναφέρετε τα παραπλανητικά βίντεο στην πλατφόρμα όπου τα εντοπίζετε
Κεντρική φωτογραφία: iStock / Ένθετες φωτογραφίες: ESET
