Το αναπτυξιακό αφήγημα της ελληνικής οικονομίας πάσχει. Πίσω από τη βιτρίνα των αριθμών που δείχνουν μεγάλη αύξηση των ξένων επενδύσεων, η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική: Οι επενδύσεις αυξάνονται πράγματι, αλλά δεν προσθέτουν πολλά στο παραγωγικό δυναμικό της οικονομίας.
Το πρόβλημα βρίσκεται στον προσανατολισμό και στον χαρακτήρα των επενδύσεων.
- Εκείνες που αφορούν τοποθετήσεις σε μετοχές, ομόλογα, μετοχές και εξαγορές μεριδίων σε επιχειρήσεις, “ευημερούν” πράγματι, ενισχύοντας την κυβερνητική επιχειρηματολογία περί επιτυχούς και αποτελεσματικής οικονομικής πολιτικής.
- Ομως οι εισροές ξένων κεφαλαίων που κατευθύνονται στη δημιουργία νέων επιχειρήσεων, υστερούν, αντιπροσωπεύοντας πολύ μικρό ποσοστό των συνολικών ξένων επενδύσεων.
Μικρό κομμάτι καλύπτουν επίσης οι επενδύσεις σε πάγια – σε παραγωγικό εξοπλισμό και σε υποδομές. Οι οποίες αυξάνονται μεν, όχι όμως με ρυθμούς που θα έδιναν ισχυρή αναπτυξιακή δυναμική στην ελληνική οικονομία και θα ενίσχυαν τη θέση της στον διεθνή καταμερισμό.
Στα ακίνητα η μερίδα του λέοντος
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το μεγαλύτερο μέρος των ξένων κεφαλαίων που εισέρρευσαν τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα για άμεσες επενδύσεις, πήγαν στα ακίνητα. Το 2023, το 42,5% των συνολικών ξένων άμεσων επενδύσεων (2,13 δισ. από τα 4,6 δισ.) διοχετεύτηκε στην αγορά ακινήτων.
Ενα στοιχείο που δείχνει τις διαρθρωτικές αδυναμίες και τον στρεβλό τρόπο ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, είναι το πολύ χαμηλό ποσοστό των επενδύσεων “greenfield” – εκείνων που αφορούν τη δημιουργία νέων επιχειρήσεων με παραγωγική υποδομή και όχι εξαγορές υφιστάμενων επιχειρηματικών μονάδων.
Η διάκριση έχει σημασία διότι στη μία περίπτωση αυξάνεται το παραγωγικό δυναμικό της χώρας και δημιουργούνται θέσεις απασχόλησης, ενώ στην άλλη γίνονται απλώς μεταβιβάσεις μετοχών ή εταιρικών μεριδίων.
Οταν λογουχάριν έρχεται η Microsoft και δημιουργεί ένα κολοσσιαίο data center, προσθέτει στην ελληνική οικονομία. Οταν η αραβική Masdar εξαγοράζει την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, δίνει πάνω από 1 δισ. στους μετόχους της, αλλά στην ελληνική οικονομία θα προσφέρει μόνον αν στη συνέχεια επενδύσει στην εξαγορασθείσα εταιρεία.
Λίγα στη βιομηχανία
Το 2023 οι τοποθετήσεις αυτής της κατηγορίας (“greenfield”) ήταν περίπου 1,2 δισ. ευρώ, αντιπροσωπεύοντας μόλις το 22% των συνολικών ξένων άμεσων επενδύσεων (ΞΑΕ). Σημείωσαν μάλιστα σημαντική κάμψη σε σχέση με την αμέσως προηγούμενη χρονιά (2022), όταν κάλυψαν το 27,4%.
Ακόμη χαμηλότερες ήταν οι ΞΑΕ στη μεταποίηση – τομέας που καλύπτει τη βιομηχανία, την ηλεκτροπαραγωγή και την ύδρευση: Κάλυψαν μόλις το 16,9% των συνολικών εισροών.
Αλλαγή πολιτικής και μοντέλου
Υπάρχει λοιπόν εμφανής υπερεξάρτηση των ξένων επενδύσεων από τον τομέα των ακινήτων, γεγονός που καθιστά την ελληνική οικονομία αρκετά ευάλωτη σε εξωτερικές μεταβολές.
Επιχειρηματικοί παράγοντες και αναλυτές επισημαίνουν ότι είναι αναγκαία η διαφοροποίηση των επενδυτικών ροών και η προσέλκυση περισσότερων κεφαλαίων στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας
Η χαμηλή συμμετοχή των άμεσων παραγωγικών επενδύσεων δείχνει ότι απαιτούνται πολιτικές και σχεδιασμοί που θα ενισχύσουν την παραγωγική βάση της χώρας και θα προσελκύσουν επενδύσεις σε τομείς υψηλής προστιθέμενης αξίας.
“Καλές οι τοποθετήσεις σε μετοχές, αλλά δεν φτάνουν”, τονίζουν παράγοντες του κυβερνητικού οικονομικού επιτελείου. “Οπως δεν αρκούν και οι εξαγορές υφιστάμενων επιχειρήσεων, οι οποίες συμβάλλουν στην ανάπτυξη, αλλά το πρωταρχικό τους αποτέλεσμα είναι η μεταφορά κερδών στο εξωτερικό”
