Η άνοια αναφέρεται σε μια ομάδα εγκεφαλικών διαταραχών που δυσκολεύουν τη μνήμη, τη σκέψη, τη λήψη αποφάσεων ή ακόμη και τον έλεγχο των συναισθημάτων σας. Η νόσος Αλτσχάιμερ είναι μία από αυτές τις διαταραχές, αλλά υπάρχουν πολλοί τύποι και αιτίες άνοιας.
Η άνοια δεν αφορά μόνο προβληματάκια της μνήμης, όπως το να ξεχνάτε το όνομα κάποιου ή πού έχετε παρκάρει. Ένα άτομο με άνοια δυσκολεύεται με τουλάχιστον δύο από τα ακόλουθα:
- Μνήμη
- Επικοινωνία και ομιλία
- Εστίαση και συγκέντρωση
- Συλλογισμός και κρίση
- Οπτική αντίληψη (βλέπει πράγματα που δεν υπάρχουν ή δεν είναι σε θέση να δει διαφορά στα χρώματα ή να ανιχνεύσει κίνηση)
Δεδομένου ότι ορισμένοι τύποι άνοιας έχουν παρόμοια συμπτώματα, μπορεί να είναι δύσκολο για έναν γιατρό να καταλάβει ποιον τύπο άνοιας έχετε εσείς ή ο αγαπημένος σας. Φροντίστε να τους ενημερώσετε για όλα τα συμπτώματα, τη χρήση φαρμάκων και αλκοόλ και προηγούμενες ασθένειες, ώστε να τους βοηθήσετε να κάνουν τη σωστή διάγνωση.
Νόσος Αλτσχάιμερ
Πρόκειται για τον πιο κοινό τύπο άνοιας. Περίπου το 60%-80% των ατόμων που πάσχουν από άνοια έχουν Αλτσχάιμερ. Είναι μια προοδευτική κατάσταση, που σημαίνει ότι επιδεινώνεται με την πάροδο του χρόνου και συνήθως προσβάλλει άτομα άνω των 65 ετών. Προς το παρόν δεν υπάρχει θεραπεία. Αλλά ορισμένες θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν τα άτομα με Αλτσχάιμερ να διαχειριστούν τα συμπτώματά τους και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.
Συμβαίνει όταν πρωτεΐνες (που ονομάζονται πλάκες) και ίνες συσσωρεύονται στον εγκέφαλο και εμποδίζουν τα νευρικά σήματα, ενώ καταστρέφουν τα νευρικά κύτταρα. Η απώλεια μνήμης μπορεί να είναι ήπια στην αρχή, αλλά τα συμπτώματα επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου.
Τα συνήθη συμπτώματα της νόσου Αλτσχάιμερ περιλαμβάνουν:
- Προβλήματα μνήμης (ο ασθενής δεν θυμάται ονόματα, γεγονότα ή συνομιλίες)
- Προβλήματα συγκέντρωσης
- Αλλαγές στην προσωπικότητα, όπως το να μην ενδιαφέρεστε για πράγματα που συνηθίζατε, δυσπιστία προς τους άλλους ή επιθετικότητα
- Αλλαγές στη διάθεση
- Κατάθλιψη
- Ελαττωμένη κρίση ή λήψη αποφάσεων
- Σύγχυση
- Δυσκολεύεστε να συνομιλήσετε ή να κάνετε καθημερινές εργασίες.
Ένας γιατρός δεν μπορεί να πει ότι έχετε Αλτσχάιμερ με απόλυτη βεβαιότητα, αλλά υπάρχουν πράγματα που μπορεί να κάνει για να είναι αρκετά σίγουρος. Αυτά περιλαμβάνουν τον έλεγχο της προσοχής, της μνήμης, της γλώσσας και της όρασής σας και την εξέταση εικόνων του εγκεφάλου σας. Αυτές οι εικόνες λαμβάνονται με μαγνητική τομογραφία.
Τύποι άνοιας
Αγγειακή άνοια. Είναι ο δεύτερος πιο κοινός τύπος. Περίπου 1 στα 10 άτομα με άνοια πάσχουν από αγγειακή άνοια, η οποία προκαλεί προοδευτική βλάβη στον εγκέφαλο λόγω βλάβης των αιμοφόρων αγγείων ή απόφραξης που οδηγεί σε μίνι εγκεφαλικά επεισόδια ή εγκεφαλική αιμορραγία. Οι γιατροί συνήθιζαν να την αποκαλούν άνοια πολλαπλών εμφραγμάτων ή άνοια μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο.
Σε αντίθεση με τη νόσο Αλτσχάιμερ, η απώλεια μνήμης δεν είναι το τυπικό πρώτο σύμπτωμα. Αντίθετα, τα άτομα με αγγειακή άνοια μπορεί να έχουν διαφορετικά συμπτώματα, ανάλογα με την περιοχή του εγκεφάλου που έχει προσβληθεί, όπως προβλήματα με τον προγραμματισμό ή την κρίση. Ο FDA δεν έχει εγκρίνει φάρμακα για τη θεραπεία αυτού του τύπου άνοιας, αλλά μπορείτε να κάνετε κάποια πράγματα για να διατηρήσετε τον εγκέφαλο και τα αιμοφόρα αγγεία σας υγιή και να προσπαθήσετε να αποτρέψετε μελλοντικές βλάβες. Αυτά περιλαμβάνουν την άσκηση, τη διατήρηση της αρτηριακής πίεσης και των επιπέδων χοληστερόλης υπό έλεγχο και το μη κάπνισμα.
Άνοια με σωμάτια Lewy. Τα σωμάτια Lewy είναι ανώμαλες συστάδες μιας πρωτεΐνης που ονομάζεται α-συνουκλεΐνη. Συσσωρεύονται στο φλοιό, το τμήμα του εγκεφάλου που διαχειρίζεται τη μάθηση και τη μνήμη.
Αυτός ο τύπος άνοιας προκαλεί προβλήματα με την προσοχή και με πράγματα όπως η οδήγηση από νωρίς, καθώς και προβλήματα ύπνου, όραση πραγμάτων που δεν υπάρχουν (ψευδαισθήσεις) και επιβραδυνόμενες, μη ισορροπημένες κινήσεις, παρόμοια με τα συμπτώματα της νόσου του Πάρκινσον. Η απώλεια μνήμης τείνει να εμφανίζεται αργότερα στη διάρκεια της νόσου.
Μικτή άνοια. Μερικές φορές, ένα άτομο έχει εγκεφαλικές αλλαγές που προκαλούνται από περισσότερους από έναν τύπους άνοιας. Αυτό ονομάζεται μικτή άνοια. Για παράδειγμα, μπορεί να έχετε ταυτόχρονα φραγμένα ή κατεστραμμένα αιμοφόρα αγγεία στον εγκέφαλό σας (αγγειακή άνοια) και εγκεφαλικές πλάκες και δεσμίδες (νόσος Αλτσχάιμερ).
Μετωποκροταφική άνοια (FTD). Αυτή η μορφή άνοιας περιλαμβάνει την απώλεια νευρικών κυττάρων στις μπροστινές και πλευρικές περιοχές του εγκεφάλου σας – πίσω από το μέτωπο και τα αυτιά σας. Οι αλλαγές στην προσωπικότητα και τη συμπεριφορά και τα προβλήματα με τη γλώσσα είναι τα κύρια συμπτώματα. Ορισμένοι άνθρωποι δυσκολεύονται επίσης με τη γραφή και την κατανόηση.
Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως γύρω στην ηλικία των 60 ετών – νωρίτερα από ό,τι αρχίζουν συνήθως με τη νόσο Αλτσχάιμερ. Οι τύποι μετωποκροταφικής άνοιας περιλαμβάνουν τη συμπεριφορική παραλλαγή FTD (bvFTD), την πρωτοπαθή προοδευτική αφασία, τη νόσο του Pick, την εκφύλιση του κορτικοβασικού συστήματος και την προοδευτική υπερπυρηνική παράλυση.
Νόσος Creutzfeldt-Jakob (CJD). Αυτή η σπάνια μορφή άνοιας συμβαίνει όταν μια πρωτεΐνη, που ονομάζεται πρίον, διπλώνει σε μη φυσιολογικό σχήμα και άλλες πρωτεΐνες αρχίζουν να κάνουν το ίδιο. Αυτό καταστρέφει τα εγκεφαλικά κύτταρα και προκαλεί μια γρήγορη πνευματική παρακμή.
Τα άτομα με CJD παρουσιάζουν επίσης αλλαγές στη διάθεση, σύγχυση, σπασμωδικές κινήσεις και δυσκολία στο περπάτημα. Ορισμένες φορές, η νόσος είναι κληρονομική, αλλά μπορεί επίσης να συμβεί χωρίς γνωστό λόγο. Ένας τύπος, που ονομάζεται παραλλαγή της CJD (ή νόσος των τρελών αγελάδων, επίσης γνωστή ως σπογγώδης εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών), έχει μεταδοθεί από τα βοοειδή στους ανθρώπους σε ορισμένες περιπτώσεις.
Νόσος του Huntington. Αυτή προκαλείται από ένα πρόβλημα με ένα γονίδιο που λαμβάνετε από έναν από τους γονείς σας. Επηρεάζει το κεντρικό τμήμα του εγκεφάλου σας – την περιοχή που σας βοηθά να σκέφτεστε, να κινείστε και να δείχνετε συναισθήματα.
Τα συμπτώματα συνήθως αρχίζουν μεταξύ των ηλικιών 30 και 50 ετών. Οι ανεξέλεγκτες κινήσεις των χεριών, των ποδιών, του κεφαλιού, του προσώπου και του άνω μέρους του σώματος είναι τα πρώτα σημάδια. Οι αλλαγές στον εγκέφαλο οδηγούν επίσης σε προβλήματα με τη μνήμη, τη συγκέντρωση, την κρίση, τη συλλογιστική και τον προγραμματισμό. Τα άτομα με τη νόσο του Huntington έχουν επίσης προβλήματα κατάθλιψης, θυμού και ιδιοτροπίας. Δεν υπάρχει καμία γνωστή θεραπεία.
Συμπτώματα Αλτσχάιμερ έναντι άλλων τύπων άνοιας
Η νόσος Αλτσχάιμερ και άλλοι τύποι άνοιας μοιράζονται παρόμοια συμπτώματα. Ένα άτομο μπορεί επίσης να έχει δύο ή περισσότερους τύπους άνοιας ταυτόχρονα.
Αν και τα συμπτώματα κάθε ατόμου είναι μοναδικά, ένα πράγμα που έχουν κοινό όλοι οι τύποι άνοιας, συμπεριλαμβανομένης της νόσου Αλτσχάιμερ, είναι ότι τα συμπτώματά τους περιλαμβάνουν την αδυναμία να σκέφτονται, να θυμούνται πράγματα, να συμπεριφέρονται και να λειτουργούν όπως θα έκανε ένα άτομο χωρίς άνοια. Τα συμπτώματα όλων των τύπων άνοιας κυμαίνονται επίσης από ήπια έως σοβαρά.
Να σημειωθεί ότι ούτε η νόσος Αλτσχάιμερ ούτε οι περισσότεροι άλλοι τύποι άνοιας έχουν θεραπεία. Οι γιατροί επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και στην αποτροπή επιδείνωσης της νόσου.
Φωτογραφία: iStock
