ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ: Η επικείμενη συνάντηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου με τον Ντόναλντ Τραμπ τον Σεπτέμβριο στις Ηνωμένες Πολιτείες, και συγκεκριμένα στο Λευκό Οίκο έχει ήδη προκαλέσει σφοδρές αντιδράσεις, όχι μόνο εντός της ορθόδοξης κοινότητας, αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο.
Του Γιάννη Παπανικολάου
Διότι, όταν η Ορθοδοξία πρεσβεύει την Αλήθεια, την Αγάπη και τη Συμφιλίωση, μια θεσμική συνάντηση με έναν πολιτικό που ενσαρκώνει διχαστικές, ακραίες και αυταρχικές αντιλήψεις, φαντάζει αδιανόητη, αν όχι προκλητική.
Ο Ντόναλντ Τραμπ επανειλημμένα έχει ταυτιστεί με έναν πολιτικό λόγο που υπενθυμίζει φασίζουσες ιδεοληψίες, με διχαστικά κηρύγματα, μισαλλοδοξία, ακραίες μεταναστευτικές πολιτικές, και ένα προφίλ βαθιά αντίθετο με τις χριστιανικές αρχές.Οχι ότι οι προκάτοχοι του ήταν κάτι καλύτερο αλλά τώρα τα πράγματα ξέφυγαν εντελώς και αυτό είναι ξεκάθαρο !
Δεν είναι τυχαίο ότι κορυφαία διεθνή πρακτορεία και μεγάλα αμερικανικά μέσα ενημέρωσης, όπως το CNN, το Washington Post και το New York Times, έχουν εκφράσει σκληρή κριτική για τις τελευταίες δηλώσεις και ενέργειες του Τραμπ. Η ρητορική του δεν προάγει την ειρήνη, δεν βασίζεται στη δικαιοσύνη και – ακόμη χειρότερα – επιδιώκει τον εκφοβισμό και την περιχαράκωση.
Η δήλωση του Τραμπ ότι “ο πόλεμος στην Ουκρανία μπορεί να τελειώσει με ένα τηλεφώνημα”, καθώς και οι ανάλογες τοποθετήσεις του για τη Μέση Ανατολή, συνιστούν επικίνδυνη απλοποίηση γεωπολιτικών κρίσεων. Ο ίδιος εμφανίζεται ως “προφήτης της ειρήνης”, ενώ ταυτόχρονα έχει επαινέσει αυταρχικούς ηγέτες, έχει υποβαθμίσει θεσμούς και έχει αμφισβητήσει θεμελιώδεις αρχές της δημοκρατίας.
Σε αυτό το πλαίσιο, η παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου δίπλα σε μια τέτοια πολιτική φιγούρα δεν μπορεί να εκληφθεί ως “ανοικτή διπλωματία” ή “ποιμαντική προσέγγιση”. Ο Πατριάρχης είναι ο πνευματικός ηγέτης εκατομμυρίων Ορθοδόξων παγκοσμίως, ο φορέας ενός ήθους που πρεσβεύει την ελπίδα, την ένωση των ανθρώπων και τον σεβασμό του άλλου. Πώς μπορεί, λοιπόν, να συγχρωτιστεί με έναν άνθρωπο που έχει χλευάσει τους φτωχούς, έχει φυλακίσει μετανάστες και έχει υποσκάψει τους δημοκρατικούς θεσμούς;
Η Αμερική δημιουργήθηκε ως ένα έθνος μεταναστών και προσφύγων, οικοδομημένο πάνω σε ιδανικά ελευθερίας και συνύπαρξης. Ο Τραμπ, αντίθετα, ενσαρκώνει την πολιτική της απομόνωσης, της καταστολής, της περιθωριοποίησης. Δεν δίστασε να διαχωρίσει παιδιά από τις οικογένειές τους στα σύνορα, να χτίσει τείχη – κυριολεκτικά και μεταφορικά – και να μεταχειριστεί τους ευάλωτους ως απειλή. Αν όλα αυτά δεν συνιστούν ηθικό και χριστιανικό ναυάγιο, τότε τι συνιστούν;
Η Ορθοδοξία δεν μπορεί να είναι απλός παρατηρητής της πολιτικής σκληρότητας. Δεν μπορεί να λειτουργεί ως βιτρίνα νομιμοποίησης για δυνάμεις που καταπατούν ανθρώπινα δικαιώματα. Η πνευματική αποστολή του Οικουμενικού Θρόνου δεν μπορεί να εξισώνεται με κινήσεις που προσδίδουν θεσμικό κύρος σε αυταρχικούς ηγέτες.
Επιπλέον, η συνάντηση αυτή έρχεται σε μία περίοδο όπου η Εκκλησία της Αμερικής – με την ηγεσία του Αρχιεπισκόπου Ελπιδοφόρου – επιχειρεί να κρατήσει τις ισορροπίες σε μια πολωμένη κοινωνία. Επομένως, κάθε συνάντηση που φέρνει πιο κοντά τον Πατριαρχικό Θρόνο σε έναν τόσο διχαστικό υποψήφιο δεν αποτελεί ούτε “γεφυροποιό έργο” ούτε “μαρτυρία αγάπης”. Αντιθέτως, προσφέρει φωτογραφικό άλλοθι στον Τραμπ για να προσεγγίσει την ελληνορθόδοξη κοινότητα και να πολιτικοποιήσει την πίστη.
Κανείς δεν ζητά από τον Οικουμενικό Πατριάρχη να στρατευθεί πολιτικά – το αντίθετο. Αλλά η σιωπή απέναντι στην εκτροπή δεν είναι ουδετερότητα. Είναι συνενοχή. Η δημόσια παρουσία και συνάντηση με μια τέτοια πολιτική μορφή ενέχει συμβολικό φορτίο και μεταδίδει μηνύματα. Ορισμένα από αυτά τα μηνύματα δεν είναι συμβατά με το Ευαγγέλιο.
Στην τελική, η Εκκλησία δεν μπορεί να “ευλογεί” τα λάθη της εξουσίας, ιδίως όταν αυτή η εξουσία τείνει να ευτελίσει τη δημοκρατία, την αγάπη και την αλήθεια – τις ίδιες τις αξίες της πίστης μας. Και για αυτό, η συνάντηση του Σεπτεμβρίου πρέπει να επανεξεταστεί. Ίσως ακόμη και να ακυρωθεί.
Διότι η Ορθοδοξία δεν μπορεί να είναι εγκλωβισμένη σε φωτογραφικά καρέ με σκοτεινούς πολιτικούς, αλλά πρέπει να παραμένει φωτεινός φάρος ελευθερίας, αξιοπρέπειας και ελπίδας για όλο τον κόσμο.
