Φωτιές: Επικίνδυνη η εισπνοή σωματιδίων ακόμα και πολλά χιλιόμετρα μακριά

Με την μυρωδιά του καπνού να κάνει αποπνικτική την ατμόσφαιρα ξύπνησαν πολλές περιοχές της χώρας από τις φωτιές σε Εύβοια, Μεσσηνία, Κρήτη και Κύθηρα. Η έκθεση σε αυτόν όμως μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες σε όλους μας.

Όπως είχε αναφέρει σε ανάλογες περιπτώσεις η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία (ΕΠΕ), η τοξικότητα η εισπνοή προϊόντων καύσης μπορεί να προκαλέσει θερμική ή χημική βλάβη του αναπνευστικού συστήματος.

Η άμεση θερμική βλάβη προκαλείται από την εισπνοή θερμού ατμού κοντά στην εστία της φωτιάς. Η βλάβη αυτή εντοπίζεται στους ανώτερους αεραγωγούς. Αντίστοιχα, η χημική βλάβη μπορεί να εντοπιστεί στους αεραγωγούς και στο πνευμονικό παρέγχυμα (πνεύμονες). Προκαλείται από την εισπνοή:

• Οργανικών μικροσωματιδίων διαφορετικής σύνθεσης και μεγέθους
• Χημικών ερεθιστικών ουσιών

Από τις βλάβες αυτές κινδυνεύουν τόσο οι κάτοικοι και εργαζόμενοι στις περιοχές που βρίσκονται κοντά στις φωτιές, όσο και εκείνοι που εκτίθενται στον καπνό και τα αιωρούμενα σωματίδια ακόμα και πολλά χιλιόμετρα μακριά. Μάλιστα κινδυνεύουν όλοι, ακόμα και καθ’ όλα υγιή άτομα.

Κοντά στη φωτιά

Όταν ένας άνθρωπος βρίσκεται κοντά στη φωτιά, η κυριότερη, άμεση απειλή είναι η ασφυξία. Οι φωτιές καταναλώνουν το οξυγόνο γύρω τους και αυτό, σε συνδυασμό με την εισπνοή μεγάλης ποσότητας καπνού, είναι πολύ επικίνδυνο. Πόσο μάλλον που συχνά συνυπάρχει και κάποιου βαθμού χημική ασφυξία, από την εισπνοή προϊόντων ατελούς καύσης όπως:

• Το μονοξείδιο του άνθρακα
• Το υδροκυάνιο (από την καύση λ.χ. πλαστικών ή άλλων υλικών που περιέχουν άζωτο)

Σε τέτοια περίπτωση το θύμα εκδηλώνει συστηματικά συμπτώματα, λόγω της αδυναμίας χρήσης του οξυγόνου σε κυτταρικό επίπεδο.

Σε απόσταση από τις φωτιές

Σε μεγαλύτερη απόσταση από την φωτιά, η εισπνοή μικροσωματιδίων και χημικών ερεθιστικών ουσιών μπορεί να προκαλέσει βλάβες σε σημαντικό αριθμό ανθρώπων. Οι βλάβες εντοπίζονται στο αναπνευστικό και στο καρδιαγγειακό σύστημα.

Η βαρύτητα και η έκτασή τους εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως:

• Το μέγεθος και η διάμετρος των σωματιδίων
• Η διάρκεια της έκθεσης
• Η διαλυτότητα των τοξικών αερίων
• Η ύπαρξη υποκείμενου νοσήματος

Ακόμα κι αν κάποιος βρίσκεται χιλιόμετρα μακριά από τη φωτιά, μπορεί να παρουσιάσει τοξικότητα σε διάφορα τμήματα του αναπνευστικού. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνοντας ο ανώτερος αεραγωγός, το τραχειοβρογχικό δένδρο και το πνευμονικό παρέγχυμα.

Κλείστε πόρτες και παράθυρα, μην κάνετε ηλεκτρική σκούπα

Για να αποφευχθούν οι προαναφερθέντες κίνδυνοι από τις φωτιές, οι πολίτες πρέπει να τηρούν ορισμένα βασικά μέτρα. Αυτά είναι, σύμφωνα με την Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία:

• Η άμεση απομάκρυνση από τις περιοχές όπου υπάρχει φωτιά
• Η πλήρης αποφυγή των μετακινήσεων από ανθρώπους με σοβαρά υποκείμενα νοσήματα, ηλικιωμένους, παιδιά, εγκύους
• Η παραμονή  όσο το δυνατόν σε κλειστούς κλιματιζόμενους χώρους, με κλειστά παράθυρα και πόρτες. Ο κλιματισμός πρέπει να λειτουργεί με ανακύκλωση του αέρα.
• Αποφυγή των δραστηριοτήτων που επιδεινώνουν την ποιότητα του εσωτερικού αέρα. Επομένως, μην καπνίζετε, μην χρησιμοποιείτε κεριά για φωτισμό, μην μαγειρεύετε σε ανοιχτή εστία, μην χρησιμοποιείτε προϊόντα αεροζόλ και ηλεκτρική σκούπα.
• Αποφυγή άθλησης και σωματικής καταπόνησης

Εφ’ όσον, παρά τη μυρωδιά από τις φωτιές στον αέρα, είναι απαραίτητο να γίνει κάποια μετακίνηση, να χρησιμοποιήσετε μάσκας υψηλής αναπνευστικής προστασίας (FFP2 ή 3). Οι χειρουργικές και οι υφασμάτινες μάσκες ΔΕΝ προστατεύουν από την εισπνοή καπνού ή στάχτης. Οι  μετακινήσεις πρέπει να γίνονται σε ώρες χαμηλότερου θερμικού φορτίου (π.χ. το βράδυ).

Όσες μέρες οι ατμόσφαιρα είναι επιβαρυμένη από τις φωτιές, καλό είναι να παρακολουθούμε τις ανακοινώσεις των επίσημων φορέων για την ποιότητα του αέρα και να μην εμπιστευόμαστε μόνο την όσφρηση και την όρασή μας.

Οι ασθενείς με χρόνια νοσήματα

Ειδικά οι ασθενείς με  χρόνια αναπνευστικά ή καρδιαγγειακά νοσήματα δεν πρέπει να μετακινούνται. Αυτό είναι ακόμα σημαντικότερο εάν δεν είναι εφικτή η χρήση μάσκας υψηλής αναπνευστικής προστασίας.

Ειδικά οι πάσχοντες από άσθμα ή ΧΑΠ πρέπει να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί. Αυτές οι δύο παθήσεις κατεξοχήν επιδεινώνονται από την περιβαλλοντική επιβάρυνση. Επομένως, πρέπει να τηρούν απαρέγκλιτα τις οδηγίες του γιατρού τους για τη φαρμακευτική αγωγή τους.

Αν παρουσιάσουν οποιαδήποτε επιδείνωση των συμπτωμάτων τους, πρέπει να επικοινωνήσουν αμέσως με τον πνευμονολόγο τους. Εκείνος θα αναπροσαρμόσει την δόση των φαρμάκων τους.

Τα ύποπτα συμπτώματα

Πώς εκδηλώνεται όμως η τοξικότητα από τα σωματίδια και τα τοξικά χημικά που δημιουργούν οι φωτιές; Τα συχνότερα συμπτώματα στο αναπνευστικό που σχετίζονται με τη βραχυχρόνια έκθεση είναι:

• Ρινίτιδα (ρινική συμφόρηση και καταρροή, δηλαδή «μπούκωμα» και συνάχι)
• Αίσθημα ξηρότητας στο φάρυγγα

Μπορεί επίσης να εμφανιστεί βήχας που είναι ξηρός (χωρίς φλέγματα) και ερεθιστικός. Επιπλέον, ανεξαρτήτως της ύπαρξης υποκείμενου νοσήματος ή όχι, μπορεί να αναπτυχθεί και δύσπνοια.

Ένας άνθρωπος μπορεί επίσης να έχει συστηματικά συμπτώματα που υποδηλώνουν πιθανή τοξικότητα από μονοξείδιο του άνθρακα από τις φωτιές. Τα συμπτώματα αυτά πρέπει να αξιολογούνται αμέσως από τον γιατρό και είναι:

• Ζάλη
• Ναυτία
• Καταβολή των δυνάμεων
• Κεφαλαλγία

Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να εμφανισθούν και σε καθ’ όλα υγιή άτομα. Η συχνότητα, όμως, και η έντασή τους είναι μεγαλύτερες σε άτομα με υποκείμενα νοσήματα, κυρίως του αναπνευστικού και του καρδιαγγειακού, τονίζουν οι πνευμονολόγοι.

Φωτογραφία: iStock