Τη στήριξη συγκεκριμένων κλάδων που εξάγουν αγαθά στις ΗΠΑ συστήνει το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στους δασμούς που έχει εξαγγείλει ο Αμερικανός Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, στα προϊόντα που εισάγονται από την ΕΕ.
Συγχρόνως το ΓΠΚΒ προτείνει την αναζήτηση άλλων αγορών οι οποίες θα μπορούσαν να απορροφήσουν μέρος των προϊόντων, που σήμερα εξάγονται στις ΗΠΑ και μετά την 1η Αυγούστου θα αντιμετωπίσουν προβλήματα λόγω των υψηλών δασμών, οι οποίοι ενδεχομένως φτάσουν έως και το 30%.
Μεταξύ των μέτρων που προτείνει, είναι οι μειώσεις μη μισθολογικού κόστους ή ενέργειας, με στόχο την άμεση ελάφρυνσή τους, τη διατήρηση της απασχόλησης και της επιχειρησιακής συνέχειας, καθώς και να υλοποιηθούν πρωτοβουλίες κατάρτισης για την ενίσχυση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.
Αναλυτικότερα, με φόντο την οριστικοποίηση των αμερικανικών δασμών στις εισαγωγές από την Ευρωπαϊκή Ένωση, το ΓΠΚΒ, αρχικά αναλύει τις άμεσες επιπτώσεις των αμερικανικών δασμών της περιόδου 2018- 2019 στις ελληνικές εξαγωγές, διαπιστώνοντας ότι ο συνολικός αντίκτυπος ήταν περιορισμένος.
Ωστόσο η επίδραση ανά κλάδο παρουσίασε μεγάλες αποκλίσεις, καταγράφοντας σημαντική μείωση των εξαγωγών σε αρκετούς κλάδους, αύξηση σε ορισμένους κλάδους και ασήμαντες διακυμάνσεις σε άλλους.
Υπενθυμίζεται ότι το 2018 οι ΗΠΑ επέβαλαν επιπρόσθετο δασμό 25% σε προϊόντα χάλυβα και 10% σε προϊόντα αργιλίου που εισάγονταν στις ΗΠΑ, ενώ το 2019 προστέθηκαν δασμοί 25% σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που εξάγονταν στις ΗΠΑ και τα οποία περιλάμβαναν, μεταξύ άλλων, αγροδιατροφικά προϊόντα, συσκευασμένα φρούτα και λαχανικά, τσιμέντο, κρασιά, μηχανήματα και μηχανές, ηλεκτρικές συσκευές, φάρμακα, ορυκτά καύσιμα.
Από τη λίστα των ελληνικών προϊόντων που ήταν αντικείμενο δασμών εξαιρέθηκαν τρία βασικά εξαγώγιμα είδη: οι ελιές, το ελαιόλαδο και η φέτα. Αυτά τα τρία προϊόντα αποτελούν το «γκρουπ ελέγχου» (control group) στο οικονομετρικό υπόδειγμα της μελέτης.
Από το 2020 και μετά οι συνολικές εξαγωγές της Ελλάδας αυξήθηκαν και διαμορφώθηκαν το 2024 στα 53,3 δισ. ευρώ, ενώ οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ έφθασαν τα 2,6 δισ. ευρώ (έναντι 0,63 δισ. ευρώ το 2000).
Μολονότι οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν περίπου το 4,9% του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών αγαθών και συνεισφέρουν περίπου το 1% του ελληνικού ΑΕΠ, αποτελούν τον σημαντικότερο εμπορικό εταίρο της χώρας μας εκτός ΕΕ και έναν από τους πέντε σημαντικότερους εξαγωγικούς προορισμούς της.
Το ΓΠΚΒ, σημειώνει ότι κατά τα έτη επιβολής πρόσθετων δασμών, τόσο οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ όσο και συνολικά προς τον κόσμο μειώθηκαν, ανερχόμενες το 2020 σε 1,3 δισ. ευρώ (εξαγωγές προς τις ΗΠΑ) και 35,1 δισ. ευρώ (εξαγωγές προς τον κόσμο), από 1,6 δισ. ευρώ και 39,5 δισ. ευρώ αντίστοιχα το 2018.
Εντούτοις, αυτό μπορεί να οφείλεται και σε άλλους παράγοντες, όπως η εμπορική διαταραχή εξαιτίας της πανδημίας COVID-19 και η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ έναντι του δολαρίου και άλλων νομισμάτων σε συνδυασμό με τη διαφορά του πληθωρισμού.
Η μελέτη επικεντρώνεται σε 20 κλάδους με εξαγωγές προς τις ΗΠΑ για το διάστημα 2000- 2024, οι οποίοι εξήγαγαν στις ΗΠΑ αγαθά αξίας 1,98 δισ. ευρώ, καλύπτοντας περίπου το 76% της συνολικής αξίας των εξαγωγών προς τις ΗΠΑ για το συγκεκριμένο έτος. Πρόκειται για τα ακόλουθα προϊόντα και τη μέση ετήσια αξία τους κατά τα έτη 2000-2024 σε εκατ. ευρώ:
- Αλιεύματα (Ψάρια) 18,4
- Λαχανικά 1
- Φρούτα 14
- Ροφήματα 1
- Ελαιώδεις καρποί 2
- Παρασκευασμένα λαχανικά, φρούτα εκτός από ελιές 60
- Κρασιά 10
- Τσιμέντα υδραυλικά 65
- Ορυκτά καύσιμα 320
- Φαρμακευτικά 2
- Υλικά 23
- Χάλυβας 7
- Τεχνουργήματα από χάλυβα 74
- Αργίλιο 80
- Μηχανήματα 28,3
- Ηλεκτρικές συσκευές 71,8
- Αεροπλοΐα 57,5
- Ελιές 100
- Ελαιόλαδο 30
- Τυρί φέτα 27
Τι συνέβη την τελευταία πενταετία
Από την ανάλυση των στοιχείων που επεξεργάστηκε το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, προέκυψε ότι οι δασμοί οι οποίοι επιβλήθηκαν από τις ΗΠΑ την περίοδο 2018- 2019 προκάλεσαν μικρή συνολική μείωση της αξίας των εξαγωγών ελληνικών προϊόντων, αλλά με ανομοιογένεια και συγκεκριμένα:
- 8 κλάδοι υπέστησαν στατιστικά σημαντική μείωση των εξαγωγών [«Αλιεύματα (Ψάρια)», «Τσιμέντα υδραυλικά», «Παρασκευασμένα λαχανικά, φρούτα εκτός από ελιές», «Ορυκτά καύσιμα», «Τεχνουργήματα από χάλυβα», «Κρασιά», «Ελαιώδεις καρποί», «Ηλεκτρικές συσκευές»). Η μείωση των εξαγωγών σε σύγκριση με την ομάδα προϊόντων τα οποία εξαιρέθηκαν από τους δασμούς κυμάνθηκε από 15% («Παρασκευασμένα λαχανικά, φρούτα εκτός από ελιές») έως 85% («Τεχνουργήματα από χάλυβα»].
- 5 κλάδοι γνώρισαν στατιστικά σημαντική αύξηση των εξαγωγών («Αργίλιο», «Μηχανήματα», «Φρούτα», «Λαχανικά», «Φαρμακευτικά»). Η αύξηση κυμάνθηκε από 10% («Φαρμακευτικά») έως 37% («Αργίλιο»). Μια ενδεχόμενη ερμηνεία αυτού του ευρήματος είναι ότι οι εξαγωγείς των προϊόντων αυτών κατάφεραν να εφαρμόσουν στρατηγικές αποφυγής (αντιμετώπισης) των δασμών ή είχαν την ευελιξία να απορροφήσουν τις συνέπειές τους στις τιμές.
- 4 κλάδοι («Ροφήματα», «Αεροπλοΐα», «Χάλυβας», «Υλικά») δεν εμφάνισαν στατιστικά αξιόλογη μεταβολή.
Οι προτάσεις
Για να περιοριστούν οι επιπτώσεις στις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις το ΓΠΚΒ προτείνει:
- Ανακατεύθυνση των εξαγωγών προς νέες διεθνείς αγορές, αλλά τονίζει ότι αυτή συνεπάγεται κόστος, για το οποίο πρέπει να δοθεί κρατική στήριξη.
- Οι τράπεζες να παράσχουν τα κατάλληλα χρηματοδοτικά μέσα που βοηθούν τις επιχειρήσεις να διατηρήσουν τη ρευστότητα και τη σταθερότητα κατά τη φάση προσαρμογής.
- Να εξεταστεί η προοπτική των επιχορηγήσεων των εξαγωγών και δημόσιων εγγυήσεων εξαγωγικών πιστώσεων.
- Να εξεταστούν προσωρινά μέτρα ανακούφισης των πληττόμενων εξαγωγέων, όπως μειώσεις μη μισθολογικού κόστους, ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων επιδοτήσεων ή φοροαπαλλαγών με στόχο τη διατήρηση της απασχόλησης και της επιχειρησιακής συνέχειας, καθώς και να υλοποιηθούν πρωτοβουλίες κατάρτισης για την ενίσχυση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού.
