Image default
Οικονομία

Νέοι αυστηροί κανόνες για τα μετρητά: Τι θα ισχύσει για τράπεζες και εμπόρους



Αυστηρά μηνύματα στις τράπεζες της ευρωζώνης, που μειώνουν συνεχώς τα ATM, αλλά και σε εμπόρους που αρνούνται συναλλαγές με μετρητά στέλνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Παράλληλα διαβεβαιώνονει τους πολίτες ότι η είσοδος στην εποχή των ψηφιακών πληρωμών δεν σημαίνει πως θα εξαφανισθούν τα μετρητά. Αυτό θα διασφαλίσει ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ.

Την ανησυχία της ΕΚΤ έχει προκαλέσει η πρακτική που ακολουθούν οι τράπεζες να μειώνουν συνεχώς τα δίκτυα ATM, δυσκολεύοντας την πρόσβαση των συναλλασσόμενων σε μετρητά. Παράλληλα, όλο και περισσότεροι έμποροι, για διάφορους λόγους, αρνούνται την εξόφληση συναλλαγών μετρητοίς και ζητούν ηλεκτρονική πληρωμή.

Όπως τονίζει σε άρθρο του ο Πιέρο Σιπολόνε, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η απρόσκοπτη πρόσβαση στα μετρητά είναι καθοριστικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία τους ως μέσο πληρωμής.

Η προτεινόμενη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το νόμιμο χρήμα στοχεύει στη διασφάλιση της διαθεσιμότητας χαρτονομισμάτων και κερμάτων σε ολόκληρη την ευρωζώνη, κάτι που όμως αντιμετωπίζει προκλήσεις.

Η ΕΚΤ αναγνωρίζει ότι η μείωση του αριθμού τραπεζικών καταστημάτων και των αυτόματων μηχανών ανάληψης (ΑΤΜ) λόγω της συγκέντρωσης στον τραπεζικό τομέα, δημιουργούν σημαντικά προβλήματα. Σε ένα σύστημα δύο επιπέδων, οι κεντρικές τράπεζες δεν παρέχουν άμεσα υπηρεσίες μετρητών στο κοινό. Αντίθετα, είναι ευθύνη των εμπορικών τραπεζών να διατηρούν την απαραίτητη υποδομή για την εξυπηρέτηση των πελατών.

Αναλύσεις του Ευρωσυστήματος έχουν αποκαλύψει σημαντικές διαφορές στη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών μετρητών μεταξύ των χωρών και των περιφερειών της ευρωζώνης, με τις αγροτικές και αστικές περιοχές να έχουν διαφορετικές ανάγκες. Ταυτόχρονα, οι έρευνες δείχνουν αυξανόμενη δυσαρέσκεια των καταναλωτών και των επιχειρήσεων για τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

Αν και οι έμποροι λιανικής προσφέρουν σε ορισμένες χώρες υπηρεσίες cashback ή cash advances (ανάληψη μετρητών με αγορά προϊόντος), αυτές δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις υπηρεσίες των τραπεζών. Το cashback επιτρέπει ανάληψη μόνο μικρών ποσών και δεν προσφέρει τη δυνατότητα κατάθεσης, ενώ εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα μετρητών στο ταμείο του εμπόρου.

Η νέα νομοθεσία και η προσέγγιση της ΕΚΤ

Ο Σιπολόνε τονίζει την ανάγκη για προσεκτική διαμόρφωση δεσμευτικών κανόνων για τις υπηρεσίες μετρητών, αναφέροντας ότι μια ενιαία προσέγγιση («one-size-fits-all») δεν είναι κατάλληλη για όλες τις χώρες. Η ΕΚΤ υποστηρίζει την ύπαρξη επαρκούς επιπέδου πρόσβασης σε υπηρεσίες μετρητών σε όλη την ευρωζώνη και θεωρεί απαραίτητες τις τοπικές υπηρεσίες των τραπεζών και τα εκτεταμένα δίκτυα ΑΤΜ.

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, ο νέος Κανονισμός για το Νόμιμο Χρήμα αναθέτει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, τη θέσπιση κοινών δεικτών παρακολούθησης της πρόσβασης σε μετρητά.

Η ΕΚΤ ήδη επεξεργάζεται μια μεθοδολογία για την αξιολόγηση της πυκνότητας των σημείων πρόσβασης, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των αστικών (με αποστάσεις 1, 2 και 5 χιλιόμετρα) και των αγροτικών περιοχών (με αποστάσεις 5, 10 και 15 χιλιόμετρα). Ο κανονισμός πιθανόν θα επιτρέπει επίσης στα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν συμπληρωματικούς εθνικούς δείκτες.

Υποχρεωτική αποδοχή μετρητών

Ο Σιπολόνε επισημαίνει ότι τα χαρτονομίσματα και κέρματα ευρώ έχουν νόμιμη ισχύ σε ολόκληρη την ευρωζώνη και πρέπει να γίνονται δεκτά ως προεπιλεγμένο μέσο πληρωμής. Η πρακτική ορισμένων εμπόρων να αρνούνται τα μετρητά ή να αναρτούν πινακίδες τύπου «Μόνο κάρτες» είναι ασυμβίβαστη με το νόμιμο καθεστώς του ευρώ και ενδέχεται να οδηγήσει στον αποκλεισμό κοινωνικών ομάδων που βασίζονται στα μετρητά. Για τον λόγο αυτό, η ΕΚΤ υποστηρίζει τη ρητή απαγόρευση τέτοιων πρακτικών.

Επιπλέον, η ΕΚΤ υποστηρίζει την αποδοχή μετρητών και στον δημόσιο τομέα, ειδικά στις μεταφορές και σε άλλες βασικές υπηρεσίες. Αν και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αναγνωρίσει τη δυνατότητα των δημόσιων φορέων να ρυθμίζουν τις πληρωμές, αυτές οι εξαιρέσεις θα πρέπει να εφαρμόζονται σπάνια και μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο, με γνώμονα την συμπερίληψη και τη διατήρηση αποτελεσματικών επιλογών πληρωμής.

Ο Σιπολόνε υπογραμμίζει τη δέσμευση της ΕΚΤ να διασφαλίσει την ισορροπία ανάμεσα στις ανάγκες των καταναλωτών για πρόσβαση σε μετρητά και στην αποτελεσματικότητα των τραπεζών, ενώ παράλληλα τονίζει την ανάγκη για σαφείς κανόνες αποδοχής των μετρητών από όλους.

Ο νέος κανονισμός για τα μετρητά

Η πρόταση κανονισμού που συζητείται στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το επόμενο διάστημα καθιστά για πρώτη φορά δεσμευτική την αποδοχή μετρητών και ξεκαθαρίζει ότι μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις (π.χ. όταν κάποιος θέλει να πληρώσει μια αγορά 5 ευρώ με χαρτονόμισμα 200 ευρώ) μπορεί να αρνηθεί ένας έμπορος την πληρωμή μετρητοίς.

Ο κανονισμός ορίζει τους λεπτομερείς κανόνες για το νόμιμο χρήμα των μετρητών ευρώ και την πρόσβαση σε αυτά. Οι κανόνες ισχύουν για την εξόφληση χρηματικών οφειλών, εφόσον η πληρωμή γίνεται με μετρητά, είτε εν όλω είτε εν μέρει, και υπάρχει υποχρέωση πληρωμής σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία ή νομική πρακτική.

Ο κανονισμός επίσης εφαρμόζεται στον μονομερή αποκλεισμό των πληρωμών με μετρητά και στην πρόσβαση σε αυτά, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα του νόμιμου χρήματος. Δεν ισχύει για πληρωμές αγαθών ή υπηρεσιών που αγοράζονται εξ αποστάσεως, όπως μέσω του διαδικτύου.

Για πρώτη φορά στο παράγωγο δίκαιο, ο κανονισμός ορίζει και ρυθμίζει το καθεστώς του νόμιμου χρήματος των μετρητών. Μέχρι τώρα, ο ορισμός υπήρχε μόνο στη σύσταση της Επιτροπής του 2010 και στη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το νόμιμο χρήμα συνεπάγεται τρία πράγματα:

  • Υποχρεωτική αποδοχή: Ο δικαιούχος δεν μπορεί να αρνηθεί τα μετρητά σε ευρώ που προσφέρονται για πληρωμή, εκτός αν συμφωνήσουν σε διαφορετικό μέσο πληρωμής ή αν ισχύει κάποια εξαίρεση.
  • Αποδοχή στην ονομαστική αξία: Η αξία των μετρητών που προσφέρονται για πληρωμή ισούται με την αξία που αναγράφεται πάνω τους. Απαγορεύονται οι πρόσθετες χρεώσεις για πληρωμές με μετρητά.
  • Εξοφλητική ενέργεια: Ο πληρωτής μπορεί να εκπληρώσει την υποχρέωση πληρωμής προσφέροντας στον δικαιούχο μετρητά σε ευρώ.

Ο κανονισμός επιτρέπει εξαιρέσεις στην υποχρεωτική αποδοχή μετρητών. Οι εξαιρέσεις αυτές πρέπει να είναι καλόπιστες, να βασίζονται σε νόμιμους και προσωρινούς λόγους, και να είναι ανάλογες των περιστάσεων. Ο δικαιούχος έχει το βάρος της απόδειξης ότι συντρέχουν αυτοί οι λόγοι. Παραδείγματα νόμιμων λόγων περιλαμβάνουν:

Η αξία ενός τραπεζογραμματίου είναι προδήλως δυσανάλογη με το ποσό της οφειλής (π.χ., ένα χαρτονόμισμα των €200 για μια πληρωμή κάτω των €5).

Η επιχείρηση δεν έχει ρέστα τη στιγμή της πληρωμής, ή δεν θα έχει επαρκή ρέστα για τις συνήθεις συναλλαγές της μετά την πληρωμή.

Επιπλέον, ο κανονισμός δίνει στην Επιτροπή την εξουσία να θεσπίζει πρόσθετες εξαιρέσεις νομισματικού χαρακτήρα μέσω κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, οι οποίες πρέπει να είναι αιτιολογημένες και αναλογικές, να μην υπονομεύουν την αποτελεσματικότητα του νόμιμου χρήματος και να επιτρέπονται μόνο αν υπάρχουν διαθέσιμα άλλα μέσα πληρωμής.

Για να διασφαλιστεί η υποχρεωτική αποδοχή του νόμιμου χρήματος, τα κράτη μέλη πρέπει να παρακολουθούν το επίπεδο του μονομερούς και εκ των προτέρων αποκλεισμού των μετρητών από τις επιχειρήσεις. Αν διαπιστωθεί ότι η μη αποδοχή μετρητών υπονομεύει το καθεστώς νόμιμου χρήματος, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να λαμβάνουν διορθωτικά μέτρα. Η παρακολούθηση και η αξιολόγηση θα γίνεται με βάση κοινούς δείκτες που θα εγκρίνει η Επιτροπή.

Τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να διασφαλίζουν επαρκή και αποτελεσματική πρόσβαση σε μετρητά σε όλη την επικράτειά τους, συμπεριλαμβανομένων των αστικών και μη αστικών περιοχών. Ομοίως με την αποδοχή, τα κράτη μέλη πρέπει να παρακολουθούν τακτικά την κατάσταση και να την αξιολογούν ετησίως με βάση κοινούς δείκτες. Αν διαπιστωθεί ότι η πρόσβαση δεν είναι επαρκής, πρέπει να λαμβάνονται διορθωτικά μέτρα. Αυτό είναι κρίσιμο για την αποτελεσματικότητα των μετρητών ως νόμιμου χρήματος.





ΠΗΓΗ

Related posts

Πάνω από τα 360 δις ευρώ το δημόσιο χρέος στο α’ τρίμηνο

admin

Δασμοί: Η χαλαρή αντίδραση των αγορών ενθαρρύνει τον Τραμπ να εκτοξεύει νέες απειλές κατά της ΕΕ και τρίτων χωρών

admin

ΟΠΕΚ+: Nέα αύξηση της παραγωγής πετρελαίου

admin

Αφήστε ένα σχόλιο