Στην τελική ευθεία μπαίνουν οι σχεδιασμοί της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για την εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ, που θα επηρεάσει όχι μόνο το μέλλον των συναλλαγών στην ευρωζώνη, αλλά και τη θέση των εμπορικών τραπεζών στο νέο χρηματοπιστωτικό τοπίο.
Η UBS εκτιμά ότι το ψηφιακό ευρώ θα αποτελέσει «σημείο καμπής» για το ευρωπαϊκό τραπεζικό και οικονομικό οικοσύστημα. Οι τράπεζες καλούνται να προετοιμαστούν εγκαίρως, οι επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν τις νέες δυνατότητες, ενώ οι πολίτες θα βρεθούν μπροστά σε μια ιστορική αλλαγή στον τρόπο που αντιλαμβάνονται το χρήμα και τις συναλλαγές.
Σύμφωνα με την ανάλυση, η ΕΚΤ θα αποφασίσει μέσα στο φθινόπωρο αν θα προχωρήσει στην επόμενη φάση προετοιμασίας, με στόχο το ψηφιακό ευρώ να τεθεί σε πιλοτική εφαρμογή γύρω στο 2027. Πρόκειται για την πιο σημαντική πρωτοβουλία της τελευταίας δεκαετίας στη νομισματική πολιτική, καθώς το νέο ψηφιακό μέσο πληρωμών φιλοδοξεί να συνδυάσει την ασφάλεια του επίσημου νομίσματος με την ευκολία των σύγχρονων ηλεκτρονικών συναλλαγών.
Γιατί χρειάζεται το ψηφιακό ευρώ
Η UBS επισημαίνει ότι η ΕΚΤ θέλει να απαντήσει σε δύο βασικές προκλήσεις:
- Την πτώση της χρήσης μετρητών: το ποσοστό πληρωμών με φυσικό χρήμα έχει μειωθεί δραματικά σε όλη την ευρωζώνη, οδηγώντας στην ανάγκη ενός νέου, κοινά αποδεκτού μέσου συναλλαγής.
- Τον ανταγωνισμό από ιδιωτικά ψηφιακά νομίσματα: από τα stablecoins μέχρι τα ψηφιακά πορτοφόλια των Big Tech, ο κίνδυνος να «ιδιωτικοποιηθούν» οι συναλλαγές εντός Ευρώπης είναι ορατός. Το ψηφιακό ευρώ έρχεται να εγγυηθεί τη νομισματική κυριαρχία της ΕΚΤ.
Οι επιπτώσεις για τις τράπεζες
Η UBS σημειώνει ότι οι εμπορικές τράπεζες θα βρεθούν μπροστά σε νέες ισορροπίες. Αν και η ΕΚΤ διαβεβαιώνει ότι το ψηφιακό ευρώ δεν θα υποκαταστήσει τις καταθέσεις, η εύκολη πρόσβαση σε «ασφαλές» ψηφιακό χρήμα θα μπορούσε να οδηγήσει μέρος των πελατών σε μεταφορά κεφαλαίων.
Για τον λόγο αυτό, σχεδιάζονται όρια κατοχής ανά χρήστη (π.χ. 3.000 ευρώ), ώστε να περιοριστεί ο κίνδυνος εκροών από τις τράπεζες.
Παράλληλα, αναμένονται ευκαιρίες για τις τράπεζες μέσω της διαχείρισης ψηφιακών πορτοφολιών, της ανάπτυξης νέων υπηρεσιών πληρωμών και της αξιοποίησης δεδομένων συναλλαγών για καλύτερες υπηρεσίες προς τους πελάτες.
Οι πολίτες και οι επιχειρήσεις
Για τους πολίτες, το ψηφιακό ευρώ θα προσφέρει μια δωρεάν, εύχρηστη και ασφαλή εναλλακτική μέθοδο πληρωμών, διαθέσιμη σε όλη την ευρωζώνη.
Για τις επιχειρήσεις, η UBS τονίζει ότι η μείωση κόστους συναλλαγών και η ταχύτερη εκκαθάριση θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ανταγωνιστικότητα.
Οι πολιτικές διαστάσεις
Η απόφαση για το ψηφιακό ευρώ δεν είναι μόνο τεχνολογική αλλά και στρατηγική. Η UBS επισημαίνει ότι, σε μια περίοδο γεωπολιτικών εντάσεων και ενίσχυσης του δολαρίου και του γουάν, η Ευρώπη χρειάζεται ένα ισχυρό ψηφιακό νόμισμα, ώστε να διασφαλίσει την αυτονομία της στο παγκόσμιο νομισματικό σύστημα.
Το χρονοδιάγραμμα
- Φθινόπωρο 2025: Απόφαση ΕΚΤ για μετάβαση στην επόμενη φάση.
- 2026: Οριστικοποίηση νομικού πλαισίου και τεχνικών προδιαγραφών.
- 2027: Εκκίνηση πιλοτικής εφαρμογής.
- Μετά το 2028: Πιθανή πλήρης κυκλοφορία σε όλη την ευρωζώνη.
