Τι έδειξαν δύο μεγάλες, πρόσφατες μελέτες για τη συσχέτιση ρύπανσης και άνοιας.
Η παρατεταμένη έκθεση στα μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια PM2,5 αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο νοσηλείας για διάφορες μορφές σοβαρής άνοιας, ιδίως για άνοια με σωμάτια Lewy, σύμφωνα με μία νέα μελέτη.
Τα σωματίδια ΡΜ2,5 είναι τόσο μικρά, ώστε μπορούν να εισχωρήσουν βαθιά στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος. Η άνοια με με σωμάτια Lewy είναι η τρίτη συχνότερη μορφή της, μετά τη νόσο Alzheimer και την αγγειακή άνοια.
Η νέα μελέτη δημοσιεύθηκε προσφάτως στην επιστημονική επιθεώρηση Science. Βασίσθηκε στην ανάλυση δεδομένων νοσηλείας από 56,5 εκατομμύρια ανθρώπους στις ΗΠΑ. Όπως έδειξε, τα μικροσκοπικά αιωρούμενα σωματίδια αυξάνουν κατά 12% τον κίνδυνο νοσηλείας για άνοια. Επιταχύνουν επίσης την εκδήλωση της νόσου.
Για τα ευρήματα της μελέτης μίλησε στο Πρακτορείο FM η παθολόγος Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ.
Όπως εξήγησε, το πιο ανησυχητικό εύρημα ήταν ότι σε περιοχές με υψηλότερη ρύπανση, οι νοσηλείες για άνοια με σωμάτια Lewy ήταν πιο συχνές σε σχέση με τις νοσηλείες για Πάρκινσον χωρίς άνοια.
Το γεγονός αυτό υποδηλώνει ότι η ρύπανση μπορεί να επιταχύνει την εκδήλωση της νόσου σε άτομα με γενετική προδιάθεση.
Σε πειράματα με ποντίκια, η ίδια ερευνητική ομάδα έδειξε ότι η εισπνοή αιωρούμενων σωματιδίων PM2,5 για διάστημα δέκα μηνών προκάλεσε:
- Σοβαρές βλάβες στη μνήμη
- Συρρίκνωση σε περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τις γνωστικές λειτουργίες
Εντυπωσιακό είναι επίσης το εύρημα ότι οι παθολογικές συσσωρεύσεις της πρωτεΐνης άλφα-συνουκλεΐνης (αποτελεί το βασικό χαρακτηριστικό της άνοιας με σωμάτια Lewy) δεν εντοπίστηκαν μόνο στον εγκέφαλο, αλλά και στο έντερο και στους πνεύμονες των ζώων.
«Αυτό ενισχύει την υπόθεση ότι η ασθένεια μπορεί να αρχίζει εκτός εγκεφάλου και να εξαπλώνεται μέσω του λεγόμενου άξονα εντέρου-εγκεφάλου», είπε η κυρία Ψαλτοπούλου. «Η ρύπανση φαίνεται να πυροδοτεί φλεγμονώδεις διεργασίες που καταλήγουν σε εκφυλισμό των νευρικών κυττάρων».
Μεγάλη ανάλυση
Ανάλογα ευρήματα είχε και προγενέστερη μελέτη, στην οποία έγινε ανασκόπηση της ιατρικής βιβλιογραφίας. Όπως έδειξε, για κάθε αύξηση κατά 5 μικρογραμμαρίων στα αιωρούμενα σωματίδια ανά κυβικό μέτρο αέρα, αυξάνεται ο κίνδυνος άνοιας κατά 8%.
Η ανασκόπηση δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Lancet Planetary Health. Τα ευρήματά της επιβεβαιώνουν τον ρόλο της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ως ισχυρού παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη άνοιας, κατά την κυρία Ψαλτοπούλου.
Σε αυτή την ανάλυση εξετάσθηκαν τα δεδομένα από 51 μελέτες, που αφορούσαν πάνω από 26 εκατομμύρια ανθρώπους. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η μακροχρόνια έκθεση στα αιωρούμενα σωματίδια PM2,5 αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας. Μάλιστα όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδά τους, τόσο το χειρότερο.
Ειδικότερα, οι επιπτώσεις ήταν πιο έντονες σε πληθυσμούς που ζουν κοντά σε βιομηχανικές εγκαταστάσεις ή πολυσύχναστους δρόμους. Το γεγονός αυτό αναδεικνύει τη σύνδεση του προβλήματος με κοινωνικές ανισότητες, αφού τα πιο ευάλωτα κοινωνικά στρώματα είναι αυτά που πλήττονται περισσότερο.
«Tα ευρήματα αυτά καταδεικνύουν ότι η άνοια δεν είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα της γήρανσης, αλλά και των περιβαλλοντικών συνθηκών στις οποίες ζούμε», τόνισε η καθηγήτρια.
Η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης δεν αποτελεί απλώς περιβαλλοντική πολιτική, αλλά επένδυση για τη δημόσια υγεία, συνέχισε. Και επισήμανε ότι μέτρα όπως η ενίσχυση των δημόσιων συγκοινωνιών, η σταδιακή κατάργηση ρυπογόνων καυσίμων και η δημιουργία χώρων πρασίνου, μπορούν να λειτουργήσουν ως ασπίδα προστασίας, τόσο για το περιβάλλον, όσο και για την υγεία του εγκεφάλου μας.
Φωτογραφία: iStock
