ΑΓΡΟΤΙΚΑ ΝΕΑ: Η ελληνική ύπαιθρος βρίσκεται στα πρόθυρα μιας κρίσης άνευ προηγουμένου. Η τρίμηνη «παύση πληρωμών» που ξεκίνησε με αφορμή τις ανοιχτές υποθέσεις και τους ελέγχους του ΟΠΕΚΕΠΕ έχει μετατραπεί πλέον σε βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια του πρωτογενούς τομέα.
Ρεπορτάζ: Γιώργος Θεοχάρης
ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΕΙΔΗΣΕΙΣ- Πληρωμές ΟΠΕΚΕΠΕ στο βούρκο: «Διασταυρώσεις» και λίστες δικαιούχων – Το ταμειακό κενό ξεπερνά τα 100 εκατ. ευρώ
News: Αγρότες που περίμεναν κρίσιμες ενισχύσεις για να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους, βρίσκονται σήμερα αντιμέτωποι με απλήρωτα τιμολόγια, ακάλυπτες επιταγές και ένα ολοένα και πιο ασφυκτικό περιβάλλον ρευστότητας.
Επιταγές που «σκάνε» και αγορά που παραλύει
Οι τελευταίες εβδομάδες σημαδεύονται από ένα ντόμινο αθέτησης πληρωμών. Επιταγές αλλάζουν ημερομηνία την τελευταία στιγμή ή επιστρέφονται ακάλυπτες, καθώς οι αγρότες προσπαθούν να κερδίσουν χρόνο περιμένοντας τις ενισχύσεις που ακόμη δεν έχουν εκταμιευθεί. Η καθυστέρηση δεν αφορά μόνο τις άμεσες πληρωμές των κοινοτικών ενισχύσεων, αλλά και σειρά άλλων οικονομικών δεσμεύσεων του Δημοσίου απέναντι στους παραγωγούς, με αποτέλεσμα εκατοντάδες εκμεταλλεύσεις να βρίσκονται κυριολεκτικά ένα βήμα πριν την κατάρρευση.
Οι επιπτώσεις εξαπλώνονται σαν ντόμινο στην υπόλοιπη αγορά. Προμηθευτές εφοδίων, επιχειρήσεις σπόρων και φυτοπροστασίας, εταιρείες λιπασμάτων και εμπορίας μηχανημάτων βλέπουν τα ταμεία τους να στεγνώνουν, καθώς δεν μπορούν να εισπράξουν τα ποσά που έχουν πιστώσει στην αγορά. Αυτή η αλυσίδα καθυστερήσεων απειλεί να οδηγήσει σε γενικευμένο χρεοστάσιο, με την κατάσταση να θυμίζει περισσότερο τραπεζική κρίση παρά απλή αγροτική δυστοκία.
Το «πάγωμα» των ενισχύσεων και το σπιράλ ύφεσης
Η «παύση πληρωμών» που επέβαλαν οι ελληνικές αρχές υπό την επίβλεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θεωρήθηκε αρχικά από κυβερνητικούς κύκλους ως μια «αναγκαία κάθαρση» στον αγροτικό χώρο. Στόχος ήταν να απομακρυνθούν οι εκμεταλλεύσεις που δεν άντεχαν τον ανταγωνισμό και να επιταχυνθεί ο μετασχηματισμός της παραγωγής. Στην πράξη όμως, η πραγματικότητα αποδείχθηκε πολύ πιο σύνθετη και επικίνδυνη.
Αντί για «ξεκαθάρισμα», η αγορά οδηγείται σε συστημικό κλονισμό. Το σύστημα λειτουργίας της αγροτικής οικονομίας, βασισμένο εδώ και χρόνια σε συνεχή ροή κοινοτικών πόρων και πίστης, καταρρέει υπό το βάρος των καθυστερήσεων. Οι πληρωμές που παραδοσιακά διασφάλιζαν τη βιωσιμότητα χιλιάδων μικρομεσαίων αγροτικών εκμεταλλεύσεων έχουν σταματήσει, αφήνοντας τεράστια κενά σε όλο το φάσμα της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Πηγές της αγοράς αναφέρουν ότι εταιρείες εισροών και προμηθευτές μηχανημάτων αντιμετωπίζουν πλέον σοβαρά προβλήματα ρευστότητας, ενώ πολλές μικρές επιχειρήσεις σκέφτονται ακόμη και το ενδεχόμενο αναστολής λειτουργίας. Αρκετές από αυτές, μάλιστα, βρίσκονται ήδη εκτεθειμένες απέναντι στους δικούς τους πιστωτές, με την κρίση να διαχέεται εκτός του πρωτογενούς τομέα και να απειλεί την ευρύτερη αγροδιατροφική οικονομία.
Το colpo grosso του ΟΠΕΚΕΠΕ και η «νέα τάξη» στην αγροτική γη
Η πολιτική της αναστολής πληρωμών, που επιχειρείται να παρουσιαστεί ως μεταρρύθμιση, έχει και βαθύτερες προεκτάσεις. Το «colpo grosso» του ΟΠΕΚΕΠΕ, όπως χαρακτηρίζεται από παράγοντες του χώρου, δεν αφορά μόνο τον έλεγχο επιλέξιμων εκτάσεων και δικαιούχων. Πυροδοτεί και μια μαζική αναδιανομή πλούτου, επισπεύδοντας την αλλαγή «ιδιοκτησίας» της ελληνικής γης.
Οι μεγάλες καθυστερήσεις στις πληρωμές αφήνουν εκτεθειμένους χιλιάδες παραγωγούς, που δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα δάνειά τους. Αυτό ανοίγει τον δρόμο για τη μεταβίβαση αγροτικής γης και περιουσιακών στοιχείων σε λίγα χέρια – κυρίως σε μεγάλες εταιρείες ή επενδυτικά σχήματα που διαθέτουν κεφάλαια και πρόσβαση στη χρηματοδότηση. Παράλληλα, δημιουργούνται προϋποθέσεις συγκέντρωσης και στον τομέα της εμπορίας και διακίνησης των αγροτικών προϊόντων, με τους παραδοσιακούς συνεταιρισμούς και τις οικογενειακές επιχειρήσεις να απειλούνται με περιθωριοποίηση.
ΝΕΑ ΑΓΡΟΤΩΝ: Μισή στήριξη στα eco-schemes 2025 – Οι νέες πληρωμές ΟΠΕΚΕΠΕ και ΕΛΓΑ έως τα μέσα Οκτωβρίου
Ο φαύλος κύκλος χρέους και η σκιά της χρεοκοπίας
Σύμφωνα με στελέχη του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, η συνολική καθυστέρηση πληρωμών από τα μέσα Ιουνίου ξεπερνά ήδη τα 700 εκατομμύρια ευρώ. Στο ποσό αυτό περιλαμβάνονται εκκρεμείς ενισχύσεις από βασικά οικολογικά σχήματα, αποζημιώσεις για ζημιές καλλιεργειών και ενισχύσεις συνδεδεμένων καθεστώτων, ενώ δεν έχουν προχωρήσει ούτε οι πληρωμές για ορισμένα μέτρα αγροτικής ανάπτυξης.
Το αποτέλεσμα είναι ένας φαύλος κύκλος χρέους: οι αγρότες αδυνατούν να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τους προμηθευτές, οι οποίοι με τη σειρά τους αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τις δικές τους οφειλές προς τις τράπεζες και το Δημόσιο. Το ντόμινο απειλεί πλέον και τις ίδιες τις χρηματοπιστωτικές δομές, καθώς αυξάνονται τα «κόκκινα» δάνεια του αγροτικού τομέα, δημιουργώντας νέα πίεση στις τράπεζες και απειλώντας να επαναφέρουν σενάρια μαζικών ρυθμίσεων.
Προειδοποιήσεις για χρεοστάσιο και ανάγκη άμεσης πολιτικής παρέμβασης
Η κατάσταση που διαμορφώνεται προκαλεί ήδη έντονες ανησυχίες. Τραπεζικοί κύκλοι δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να απαιτηθούν ειδικά μέτρα προστασίας, όπως η επιβολή προσωρινού χρεοστασίου ή η δημιουργία μηχανισμού αναστολής πληρωμών για τις πιο ευάλωτες αγροτικές επιχειρήσεις. Την ίδια στιγμή, αυξάνονται οι φωνές από συνεταιρισμούς και αγροτικές οργανώσεις που ζητούν την άμεση παρέμβαση της κυβέρνησης με στοχευμένα μέτρα ρευστότητας και την επανεκκίνηση των πληρωμών.
Η Ελληνική Ένωση Τραπεζών προειδοποιεί ότι εάν η κατάσταση παραταθεί για ακόμη δύο ή τρεις μήνες, υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να προκύψει κύμα πτωχεύσεων όχι μόνο στον πρωτογενή τομέα, αλλά και σε ολόκληρη την αλυσίδα της αγροδιατροφής. «Η καθυστέρηση πληρωμών των ενισχύσεων πλήττει όχι μόνο τους αγρότες αλλά και τους προμηθευτές, τους μεταποιητές και τελικά την ίδια την επισιτιστική ασφάλεια της χώρας», τονίζει χαρακτηριστικά ανώτερο τραπεζικό στέλεχος.
Η ανάγκη ενός νέου σχεδίου στήριξης
Μέσα σε αυτό το ζοφερό σκηνικό, καθίσταται επιτακτική η ανάγκη ενός ολοκληρωμένου σχεδίου επανεκκίνησης της αγροτικής οικονομίας. Οι ειδικοί προτείνουν την άμεση ενεργοποίηση ενός προσωρινού μηχανισμού «γέφυρας» που θα εξασφαλίσει ρευστότητα στις εκμεταλλεύσεις, με εγγυήσεις από το Δημόσιο και προχρηματοδότηση των ενισχύσεων.
Παράλληλα, θα πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο παράτασης προθεσμιών εξυπηρέτησης δανείων και ασφαλιστικών εισφορών για τους αγρότες, καθώς και στοχευμένες ενισχύσεις ρευστότητας για τις επιχειρήσεις εισροών και μεταποίησης. Όπως υπογραμμίζουν παράγοντες της αγοράς, «χωρίς στοχευμένες παρεμβάσεις, η ύπαιθρος θα χάσει σε λίγους μήνες όσα κέρδισε σε δεκαετίες».
Προς ένα νέο παραγωγικό μοντέλο ή σε ένα κύμα καταστροφής;
Η κρίση αυτή θα μπορούσε να αποτελέσει ευκαιρία για έναν βαθύτερο μετασχηματισμό του αγροτικού τομέα, εφόσον αντιμετωπιστεί με αποφασιστικότητα και στρατηγικό σχέδιο. Η μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο και ανταγωνιστικό παραγωγικό μοντέλο, η ενίσχυση της συνεργασίας μέσω συνεταιρισμών και ομάδων παραγωγών και η αξιοποίηση των ψηφιακών εργαλείων είναι κρίσιμα στοιχεία για την επόμενη μέρα.
Όμως, όπως προειδοποιούν οι αγροτικές οργανώσεις και ο Σύνδεσμος Ελληνικής Κτηνοτροφίας, χωρίς την εξασφάλιση της αναγκαίας ρευστότητας και τη σταθερή ροή κοινοτικών πόρων, η κρίση μπορεί να εξελιχθεί σε μια ιστορική καταστροφή για την ελληνική γεωργία και κτηνοτροφία.
Η παύση πληρωμών που ξεκίνησε ως προσωρινό μέτρο τείνει να μετατραπεί σε καταλύτη βαθιών ανακατατάξεων. Οι επιπτώσεις της ξεπερνούν κατά πολύ τα όρια των αγροτικών εκμεταλλεύσεων, απειλώντας να συμπαρασύρουν την ίδια την αγροτική οικονομία σε μια παρατεταμένη ύφεση. Αν δεν υπάρξει άμεση πολιτική αντίδραση και συντονισμένη δράση από το κράτος, την ΑΑΔΕ και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, η Ελλάδα κινδυνεύει να βιώσει μια πρωτοφανή κρίση στην καρδιά της υπαίθρου – μια κρίση που θα επηρεάσει όχι μόνο την παραγωγή τροφίμων, αλλά και την κοινωνική συνοχή και την οικονομική σταθερότητα ολόκληρης της χώρας.
ΑΓΡΟΤΙΚΑ – ΟΠΕΚΕΠΕ ΝΕΑ: ΑΤΑΚ έως 20 στρέμματα και «στενότερη» ΚΑΠ μετά το 2027: διπλό καμπανάκι για την ύπαιθρο
