Η φυματίωση είναι μια από τις πιο παλιές, αλλά και πιο επίμονες μολυσματικές ασθένειες στον κόσμο.
Η φυματίωση προκαλείται από το βακτήριο Mycobacterium tuberculosis και εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία, ειδικά σε χώρες με περιορισμένους πόρους. Σύμφωνα με τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC), ο τρόπος μετάδοσης και πρόληψής της εξαρτάται κυρίως από τη φάση στην οποία βρίσκεται η λοίμωξη.
Δείτε επίσης: Φυματίωση: Θετικός ένας άνδρας στην Καστοριά – Μεταφέρθηκε στο Νοσοκομείο Ιωαννίνων
Πώς μεταδίδεται
Τα μικρόβια της φυματίωσης μεταδίδονται μέσω του αέρα, όταν ένα άτομο με ενεργό φυματίωση στους πνεύμονες ή τον λαιμό βήχει, μιλάει ή τραγουδάει. Μικροσκοπικά σταγονίδια που περιέχουν τα βακτήρια μένουν αιωρούμενα στον αέρα για ώρες, ιδιαίτερα σε χώρους κλειστούς και χωρίς καλό αερισμό — όπως ένα μικρό δωμάτιο ή ένα αυτοκίνητο με τα παράθυρα κλειστά. Όταν κάποιος άλλος αναπνεύσει αυτά τα σταγονίδια, μπορεί να μολυνθεί.
Η φυματίωση δεν μεταδίδεται μέσω χειραψίας, κοινής χρήσης φαγητού ή ποτού, επαφής με ρούχα, σεντόνια ή τουαλέτες, ούτε μέσω φιλιού. Αυτό σημαίνει ότι η μετάδοση απαιτεί στενή και παρατεταμένη επαφή με το άτομο που νοσεί ενεργά.
Πηγή: CDC
Ενεργή και λανθάνουσα φυματίωση
Υπάρχουν δύο μορφές της νόσου: η λανθάνουσα και η ενεργή φυματίωση.
Στην λανθάνουσα μορφή, το άτομο έχει μολυνθεί από το βακτήριο, αλλά δεν παρουσιάζει συμπτώματα και δεν είναι μεταδοτικό. Τα βακτήρια παραμένουν «κοιμισμένα» στο σώμα. Ωστόσο, αν το ανοσοποιητικό σύστημα εξασθενήσει —για παράδειγμα λόγω HIV, καρκίνου ή λήψης ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων— η λανθάνουσα φυματίωση μπορεί να «ξυπνήσει» και να εξελιχθεί σε ενεργή νόσο.
Στην ενεργή φυματίωση, τα βακτήρια πολλαπλασιάζονται, προκαλώντας συμπτώματα όπως παρατεταμένο βήχα, πυρετό, απώλεια βάρους, νυχτερινούς ιδρώτες και κόπωση. Τότε το άτομο μπορεί να μεταδώσει τη νόσο σε άλλους. Χωρίς θεραπεία, η ενεργή φυματίωση μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε θάνατο.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο
Κάποιος κινδυνεύει να εκτεθεί στη φυματίωση αν έχει περάσει χρόνο κοντά σε άτομο με ενεργή νόσο ή αν ζει σε περιοχές όπου η φυματίωση είναι συχνή —κυρίως σε χώρες της Ασίας, της Αφρικής και της Λατινικής Αμερικής.
Επίσης, υψηλό κίνδυνο έχουν όσοι ζουν ή εργάζονται σε κλειστά περιβάλλοντα, όπως φυλακές, γηροκομεία ή καταφύγια αστέγων.
Η πιθανότητα να αναπτυχθεί ενεργή φυματίωση αυξάνεται αν κάποιος έχει ασθενές ανοσοποιητικό σύστημα, πάσχει από διαβήτη, καρκίνο ή HIV, ή αν έχει μολυνθεί πρόσφατα.
Πώς να την προλάβετε
Η πιο αποτελεσματική μορφή πρόληψης είναι η έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της λανθάνουσας φυματίωσης, πριν εξελιχθεί σε ενεργή.
Άτομα με λανθάνουσα φυματίωση χρειάζεται να λάβουν φαρμακευτική αγωγή, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού, ώστε να αποφύγουν την ενεργοποίηση των βακτηρίων.
Αν κάποιος έχει ενεργή φυματίωση στους πνεύμονες ή τον λαιμό, πρέπει να μείνει στο σπίτι, να καλύπτει το στόμα του όταν βήχει ή φτερνίζεται, και να λαμβάνει πιστά την αγωγή του.
Συνήθως, μετά από λίγες εβδομάδες θεραπείας, παύει να είναι μεταδοτικός.
Εξίσου σημαντικός είναι ο καλός αερισμός των χώρων, ειδικά εκεί όπου υπάρχει συνωστισμός. Ο καθαρός αέρας διασκορπίζει τα μικρόβια, μειώνοντας την πιθανότητα μόλυνσης.
Πότε να κάνετε έλεγχο
Όσοι πιστεύουν ότι μπορεί να έχουν εκτεθεί σε άτομο με ενεργή φυματίωση πρέπει να επικοινωνήσουν με τον γιατρό τους ή με το τοπικό κέντρο υγείας για έλεγχο με δερματικό ή αιματολογικό τεστ φυματίωσης. Η έγκαιρη ανίχνευση σώζει ζωές και εμποδίζει τη μετάδοση.
Η φυματίωση δεν είναι ασθένεια του παρελθόντος· εξακολουθεί να βρίσκεται ανάμεσά μας. Όμως με σωστή ενημέρωση, πρόληψη και θεραπεία, είναι απολύτως ιάσιμη και —το κυριότερο— προλήψιμη.
Πηγή: CDC
Φωτογραφία: iStock
