Πάνω από χίλιοι είναι οι φούρνοι που αναγκάστηκαν να κλείσουν την τελευταία πενταετία στην Ελλάδα με τους εκπροσώπους τους να μιλούν για στατιστικά που ξεπερνούν ακόμη και εκείνα πριν από οκτώ δεκαετίες. Τα αίτια του φαινομένου πολλά, ωστόσο τίποτε δεν ξεπερνά το ενεργειακό κόστος. Πώς να μην κλείσει ένας φούρνος με τους δυσθεώρητους λογαριασμούς ρεύματος να προστίθενται σε συσσωρευμένα χρέη;
Πώς να μην κοκκινίζουν τα δάνεια όταν φέτος ένας συνοικιακός φούρνος πλήρωσε ρεύμα αυξημένο έως και κατά 33,3% σε σχέση με το 2024; Για πρώτη φορά στην ιστορία, μέσα σε μία τριετία (2022-25) έχουν κλείσει 800 φούρνοι, λέει στο Documento ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αρτοποιών Ελλάδας Μιχάλης Μούσιος, επισημαίνοντας ότι, αν δεν ληφθούν μέτρα, σε δέκα χρόνια το ψωμί θα πωλείται αποκλειστικά στα σουπερμάρκετ προς 8 έως 10 ευρώ το κιλό.
Αραγε φτάνει η κραυγή αγωνίας των επαγγελματιών του κλάδου στα υπουργεία Ανάπτυξης και Ενέργειας; Το Documento αναζήτησε απαντήσεις μιλώντας με τους ίδιους.
Οικογενειακή υπόθεση
«Αν δεν βάλεις προσωπική δουλειά, δεν μπορείς να βγεις οικονομικά στο τέλος του μήνα» λέει η Νιόβη Κ., ιδιοκτήτρια φούρνου στα δυτικά προάστια. Για να καλύψει το ενεργειακό κόστος δουλεύει δώδεκα ώρες τη μέρα με τη βοήθεια του συζύγου και της κόρης της: «Πρέπει να δουλεύει μία οικογένεια πλέον για να κρατηθεί ένα μαγαζί κι αυτό δεν μεταφράζεται πάντα σε σταθερό εισόδημα».
Ο Μιχ. Μούσιος χαρακτηρίζει έτος-ορόσημο το 2021: Τότε ένας φούρνος πλήρωνε έως και 6.000 ευρώ τον μήνα για ρεύμα, από 2.000 προηγουμένως. Σήμερα, παρά την αποκλιμάκωση των τιμών, δεν έχουν επιστρέψει στα προ του 2021 επίπεδα. Οπως λέει, η άμεση λύση είναι η μείωση της τιμής της κιλοβατώρας: «Είναι μια πρόταση που έχουμε κάνει πολλές φορές στο υπουργείο και η απάντηση που λάβαμε είναι ότι το επόμενο διάστημα θα μειωθεί η τιμή κι αν χρειαστεί θα δοθούν πάλι επιδοτήσεις». Λύνουν όμως αυτά τα μέτρα το πρόβλημα; Για τον Κώστα Σκρέκα, πρώην υπουργό Ενέργειας, η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη. Το 2022 δήλωνε στη Βουλή ότι η κυβέρνηση στηρίζει τον κλάδο, αποδίδοντας τα λουκέτα είτε σε συνταξιοδοτήσεις είτε σε φυσική ανακατανομή της αγοράς.
Οι αρτοποιοί πάντως δεν συμμερίζονται το αφήγημα περί στήριξης. Σύμφωνα με τους ίδιους, οι επιδοτήσεις ολοκληρώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2025 και σε πολλές περιπτώσεις δεν έχουν ακόμη καταβληθεί. Για παράδειγμα, για το κατάστημα της Νιόβης Κ., ενώ για το τελευταίο τρίμηνο του 2024 εγκρίθηκε η επιδότηση, παρ’ όλα αυτά δεν έχει ακόμη πιστωθεί στον λογαριασμό της. «Μιλάμε για ένα ποσό μόλις 194 ευρώ, αυτή ήταν όλη κι όλη η επιδότηση» σημειώνει στο Documento.
Την ίδια ώρα το ρεύμα ήταν στα ύψη. «Αυτό που ακούγεται ότι μόλις σε έναν χρόνο, από 900 ευρώ που έπρεπε να καταβάλλεις για την ενέργεια, φέτος το ποσό αυτό ανέρχεται σε 1.200 ευρώ τον μήνα είναι αλήθεια. Φανταστείτε ότι φέτος ο λογαριασμός μου ήταν 200 ευρώ πάνω σε σχέση με πέρυσι, τη στιγμή που το καλοκαίρι δεν άναψα καθόλου τον κλιματισμό στο μαγαζί. Δούλευα με 50ºC, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την υγεία, ειδάλλως θα είχα λογαριασμό στα χέρια μου γύρω στο ενάμισι χιλιάρικο» εξηγεί η Νιόβη Κ.
Στήριξη του κόσμου
Με την ενέργεια να γίνεται θηλιά για τον συνοικιακό φούρνο, η στήριξη του κόσμου είναι κρίσιμη για τη βιωσιμότητά του, ειδικά απέναντι στον αθέμιτο ανταγωνισμό. Ο λόγος για καταστήματα που χωρίς άδεια αρτοποιείου πωλούν ψωμί, με κάποιους εκ των αρτοποιών να εγείρουν και υγειονομικά ζητήματα. Πρακτικά λένε βλέπουμε το αποτέλεσμα της νομιμοποίησης του «bake off» πριν από δέκα χρόνια. Η ζημιά για τους φούρνους φάνηκε ήδη από το 2017, όταν οι απώλειες έφτασαν το 20%. Επιπλέον, «κατά πλειονότητα, τα προϊόντα αυτά ήταν και είναι εισαγόμενα» λέει ο Μιχ. Μούσιος.
Σήμερα, το 40% του ψωμιού πωλείται από τα μεγάλα καταστήματα, μέσα από παραπλανητικές πρακτικές: «Ο καταναλωτής θεωρεί ότι πρόκειται για φρέσκο, ενώ είναι ένα διατηρημένο προϊόν με ημερομηνία λήξης. Φρέσκο προϊόν είναι μόνο αυτό που παράγεται και διατίθεται εντός εικοσιτετραώρου. Επομένως, πρόκειται για παραπλάνηση των καταναλωτών».
Η Νιόβη Κ. προσθέτει: «Στα συγκεκριμένα καταστήματα το ψωμί πωλείται ακριβότερα από ό,τι το πουλάω εγώ». Παρ’ όλα αυτά, όπως σημειώνει η ίδια, «η στήριξη που μέχρι τώρα απολαμβάνουν δείχνει ξεκάθαρα ότι δεν επιθυμείται η συνέχεια των μικρών φούρνων».
Κυριαρχούν οι μεγάλες αλυσίδες
Πώς μπορεί να προστατευτεί ο φούρνος της γειτονιάς από τον ανταγωνισμό των μεγάλων αλυσίδων ή των σημείων πώλησης «αρτοσκευασμάτων»; Οι αρτοποιοί ζητούν να σταματήσει η παραπλάνηση του κοινού και να μην ονομάζονται φούρνοι αυτά τα καταστήματα. Αν και υπουργοί αναγνωρίζουν το δίκαιο του αιτήματος, επικαλούνται τον «μνημονιακό» χαρακτήρα του νόμου.
«Οι μνημονιακοί νόμοι μέχρι πότε θα πάνε, θα τους έχουμε ακόμη και ύστερα από δέκα γενιές;» αναρωτιέται ο Μιχ. Μούσιος. Σε κάθε περίπτωση, για να σταθεί ένας φούρνος σήμερα χρειάζονται οι θυσίες μιας ολόκληρης οικογένειας και πάλι χωρίς εγγύηση επιβίωσης. Η νέα γενιά βλέποντας αυτή την αβεβαιότητα δεν συνεχίζει το επάγγελμα. Ετσι, ο συνοικιακός φούρνος κινδυνεύει να μείνει χωρίς διάδοχο και να χαθεί, με τα μεγάλα εταιρικά σχήματα να κυριαρχούν.
