Επιμέλεια: Αντώνης Ζήβας
Απάντηση σε χθεσινές δηλώσεις του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Χακάν Φιντάν έδωσε ο Έλληνας ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης, υπογραμμίζοντας ότι «η Ελλάδα ακολουθεί μια ενεργητική, συνεπή εξωτερική πολιτική, θεμελιωμένη στις οικουμενικές αξίες του διεθνούς δικαίου και δεν δεχόμαστε εξωτερικό ετεροκαθορισμό». Ο Γεραπετρίτης ξεκαθάρισε πως «από αυτές τις αρχές δεν θα απομακρυνθούμε· όποιος ενοχλείται θα πρέπει να το αποδεχθεί — υποδείξεις και μομφές δεν γίνονται ανεκτές. Η Ελλάδα επιδιώκει έμπρακτα την ειρήνη και τις καλές σχέσεις γειτονίας, όμως σε θέματα εθνικού συμφέροντος δεν χωρεί καμία διαπραγμάτευση».
Στη συνέντευξή του ο Χακάν Φιντάν επέκρινε ευθέως τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, κατηγορώντας τον ότι «για να αμυνθεί, περηφανεύτηκε στην ελληνική Βουλή πως η Τουρκία δεν θα ενταχθεί στο πρόγραμμα SAFE». Ο Φιντάν, μάλιστα, προανήγγειλε συνάντηση με τον Γ. Γεραπετρίτη αύριο, Δευτέρα, στο περιθώριο της συνεδρίασης του Συμβουλίου Υπουργών Εξωτερικών στο Λουξεμβούργο: «Είμαστε προσκεκλημένοι· αν θελήσει ο Θεός, θα πάμε. Και θα τον συναντήσω», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Ο Τούρκος υπουργός συνέχισε, κατηγορώντας την ελληνική εξωτερική πολιτική ότι «βαθμολογείται από εχθρότητα προς την Τουρκία» και προειδοποιώντας πως «αν η Ελλάδα χρησιμοποιεί εχθρικό λόγο, η Τουρκία θα απαντήσει με ακόμη πιο σκληρές εκφράσεις». Αναφορικά με το Αιγαίο, ο Φιντάν θύμισε τις διαφορές για τα χωρικά ύδατα — «εγώ δεν αποδέχομαι τα 12 μίλια, εσύ δεν αποδέχεσαι τα 6 μίλια» — και υποστήριξε ότι τα θέματα αυτά έχουν ήδη τεθεί στις διερευνητικές επαφές και μπορούν να λυθούν «όσο υπάρχει πολιτική βούληση».
Σε μακροσκελή τοποθέτησή του ο Φιντάν απηύθυνε έκκληση για διάλογο και πολιτισμένο χειρισμό των διμερών προβλημάτων: «Ας καθίσουμε και ας συζητήσουμε. Η αιώνια ειρήνη Τουρκίας–Ελλάδας είναι εφικτή στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο· είναι εφικτή και η συνύπαρξη στην Κύπρο». Ταυτόχρονα, όμως, τόνισε πως η Άγκυρα παρακολουθεί στενά «οποιαδήποτε ρητορική μετατρέπεται σε πράξη» και ότι δεν θα αγνοήσει πρωτοβουλίες κατά της Τουρκίας στην Ευρώπη ή την Ανατολική Μεσόγειο.
Ο τόνος του Φιντάν κινήθηκε ανάμεσα σε πρόσκληση για διαπραγμάτευση και σαφείς προειδοποιήσεις: υπενθύμισε την «πολιτική νομιμοποίηση» που, όπως είπε, διαθέτει ο πρόεδρός του για την επίλυση θεμάτων Τουρκίας–Ελλάδας και Τουρκίας–Κύπρου, ενώ κατέληξε επισημαίνοντας ότι «η πρώτη μας γλώσσα είναι οι χαιρετισμοί και η ειρήνη — αλλά αν συναντήσουμε απειλητική ρητορική, θα απαντήσουμε αναλόγως».
Αναλυτικά οι δηλώσεις του Χακάν Φιντάν
«Ο πρόεδρός μας δίνει σε κάθε εκλεγμένο Έλληνα πρωθυπουργό μια ευκαιρία. Δεν υπάρχει κανένας στον οποίο δεν δίνει την ευκαιρία. Κοιτάξτε, ο πρόεδρός μας είναι το μόνο άτομο με την πολιτική νομιμοποίηση για να επιλύσει τα ζητήματα Τουρκίας – Ελλάδας και Τουρκίας – Κύπρου. Το λέω αυτό με μια πολιτικά ρεαλιστική ανάλυση. Οι Έλληνες το γνωρίζουν αυτό, οι Κύπριοι το γνωρίζουν, όλοι το γνωρίζουν. Σε αυτά τα ευαίσθητα θέματα με ιστορία, αυτός ο λαός κινείται μόνο με τις αποφάσεις και την ευθύνη αυτού του ηγέτη. Το είπαμε χίλιες φορές, αυτή τη δυνατότητα να την εκμεταλλευτείτε. Καμία πολιτική νομιμότητα στην Ελλάδα δεν είναι αρκετά ισχυρή για να τερματίσει τα προβλήματα με την Τουρκία.
»Θέλω να τους απευθυνθώ από εδώ: Οι Τούρκοι και οι Έλληνες είναι πλέον οι αρχαίοι λαοί της περιοχής. Επομένως, πρέπει να ξεφύγουμε από αυτό το αδιέξοδο. Το μέλλον μας περιμένει. Ας καθίσουμε, λοιπόν, και ας συζητήσουμε τα υπάρχοντα προβλήματά μας με πολιτισμένο τρόπο. Αν συνεχίσετε να παράγετε απειλητική γλώσσα, η Τουρκία θα παράγει δέκα φορές περισσότερη. Δεν υπάρχει λόγος γι’ αυτό. Ας μην βασίζουμε την πολιτική μας σε αυτό. Χτίζουμε πολιτική στην Τουρκία γύρω από ανθελληνικά επιχειρήματα; Μιλάμε για την Ελλάδα μέρα νύχτα; Δηλαδή, γιατί το κάνετε αυτό;
» Το γεγονός ότι ο Έλληνας πρωθυπουργός, για να αμυνθεί, καυχιέται στο Ελληνικό Κοινοβούλιο για το πώς δεν θα δεχθούν την Τουρκία στο πρόγραμμα SAFE είναι κάτι που αξίζει να εκτεθεί. Το σύστημα της Ευρώπης, το σύστημα ασφαλείας της, έχει καταληφθεί από μία ή δύο χώρες όπως η Ελλάδα. Έχει χακαριστεί. Αυτές οι χώρες δεν έχουν κανένα συμφέρον για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Όπως γνωρίζετε, η Ελλάδα αποσύρθηκε από το στρατιωτικό σύμφωνο του ΝΑΤΟ το 1974 και επέστρεψε το 1980. Η Τουρκία το αποδέχτηκε τότε. Θα μπορούσε να είχε αρνηθεί.
» Την ίδια ωριμότητα τώρα την περιμένουμε από την Ελλάδα. Εδώ υπάρχει ένα ζήτημα μεγάλο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, είναι μεγαλύτερο από τα υποτιθέμενα προβλήματα μεταξύ μας. Δεν ξέρω το πού μπορείτε να φτάσετε με αυτήν την προοπτική. Τη Δευτέρα θα πραγματοποιηθεί συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Υπουργών στο Λουξεμβούργο. Είμαστε προσκεκλημένοι εκεί. Αν θέλει ο Θεός, θα πάμε εκεί. Ο Έλληνας συνάδελφός μας έχει επίσης ζητήσει συνάντηση εκεί. Και θα τον συναντήσω. Ειλικρινά, δεν νομίζω ότι οι ομόλογοι μας και οι συνομιλητές μας στην Ελλάδα είναι πολύ ευχαριστημένοι με αυτή την κατάσταση.
» Επειδή εκεί η πολιτική βασίζεται στην εχθρότητα προς την Τουρκία, οι άνθρωποι εκεί αναγκάζονται να πουν ορισμένα πράγματα για να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Αλλά όταν αυτή η ρητορική μετατρέπεται σε δράση, την παρακολουθούμε στενά. Ούτε οι πρωτοβουλίες κατά της Τουρκίας στην Ευρώπη ούτε οι προσπάθειες στην Ανατολική Μεσόγειο διαφεύγουν της προσοχής μας.
» Έχουμε απίστευτα καλές ευκαιρίες να το επιλύσουμε αυτό ειρηνικά. Υπάρχει η βούληση. Εκεί είναι ο κ. Μητσοτάκης, εδώ είναι ο κ. Ερντογάν. Ας επιλύσουμε αυτά τα προβλήματα. Με άλλα λόγια, αν συνεχίσουμε να χρησιμοποιούμε απειλητική γλώσσα ο ένας εναντίον του άλλου, αυτό δεν θα έχει καλό τέλος. Ο υπουργός Άμυνας της Ελλάδας, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας χρησιμοποιούν απειλητική ρητορική, δίχως εμείς να έχουμε πει κάτι…
» H Τουρκία είναι μια χώρα με υψηλό επίπεδο ασφάλειας, ισχυρό αίσθημα ασφάλειας και υψηλό επίπεδο ευαισθησίας. Mε αποτέλεσμα όταν έρχεστε με μια γλώσσα ειρήνης, αυτή η χώρα έρχεται σε εσάς με μια γλώσσα ειρήνης. Όταν έρχεστε με μια διαφορετική γλώσσα, έρχεται με μια διαφορετική γλώσσα. Κοιτάξτε, δεν είμαστε η πρώτη χώρα που εισάγει αυτή τη γλώσσα. Εσείς χρησιμοποιείτε αυτή τη γλώσσα. Όταν χρησιμοποιείτε αυτή τη γλώσσα, μην σκεφτείτε καν να περιμένετε μια άλλη γλώσσα σε αντάλλαγμα. Αλλά δεν θα είμαστε ποτέ οι πρώτοι που θα την εισάγουν. Η πρώτη μας γλώσσα είναι οι χαιρετισμοί, η ειρήνη. Ας κάνουμε ειρήνη, ας καθίσουμε, ας μιλήσουμε. Αυτή είναι η μέθοδος του Προέδρου μας.
» Eγώ δεν αποδέχομαι τα 12 μίλια, εσύ δεν αποδέχεσαι τα 6 μίλια μπορούν να συζητηθούν… σε ορισμένα σημεία… αυτά συζητήθηκαν με τις διερευνητικές επαφές, προχώρησαν σε κάποια σημεία. Το πρόβλημα στο Αιγαίο δεν είναι πρόβλημα το οποίο δεν μπορεί να επιλυθεί. Όσο υπάρχει πολιτική βούληση το πρόβλημα αυτό μπορεί να επιλυθεί. Όλοι φοβούνται το εξής: «Αν λύσω αυτό το πρόβλημα, θα μου κοστίσει την εξουσία μου;». Αυτό είναι το πρόβλημα στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα αν πουν πως ανεξάρτητα από το ζήτημα της παραμονής μου στην εξουσία θα λύσω ένα ζήτημα Ελλάδας – Toυρκίας. Ελπίζουμε ότι θα έχουμε την ευκαιρία να το κάνουμε αυτό όσο ο κ. Μητσοτάκης θα είναι στην εξουσία. Εγώ πιστεύω ο ίδιος το επιθυμεί αυτό.
» Αλλά επαναλαμβάνω εδώ: δεν έχουμε κανένα πρόβλημα να παρακολουθούμε τα γεγονότα, να τα γνωρίζουμε, να αναπτύσσουμε τα απαραίτητα σενάρια και, δόξα τω Θεώ, να λαμβάνουμε τις απαραίτητες προφυλάξεις. Αλλά η πρώτη μας προσέγγιση είναι, παρακαλώ, ας μην χάνουμε άλλο χρόνο. Η αιώνια ειρήνη μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδας είναι δυνατή στο Αιγαίο Πέλαγος. Ας την κάνουμε δυνατή. Είναι δυνατή στη Μεσόγειο. Ας την κάνουμε εφικτή και στη Μεσόγειο. Ισότιμοι κυρίαρχοι εταίροι, η ειρήνη και η συνύπαρξη μεταξύ Τούρκων και Ελλήνων στο νησί της Κύπρου είναι επίσης δυνατές. Ας το κάνουμε δυνατό και αυτό. Αυτό είναι λοιπόν το μήνυμά μας. Ας ελπίσουμε ότι θα βρει απήχηση».
Το ραντεβού του Λουξεμβούργου αναμένεται να δώσει το πρώτο στίγμα της επόμενης φάσης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις — μια συνάντηση που, όπως όλα δείχνουν, θα απαιτήσει ψυχραιμία αλλά και σαφή διατύπωση των «κόκκινων γραμμών» από αμφότερες τις πλευρές.
Με πληροφορίες από: ΑΠΕ-ΜΠΕ
