Οδηγίες και πολιτικές για την προστασία παιδιών και εφήβων από τις επιπτώσεις των υπερ-επεξεργασμένων τροφίμων στην υγεία, δημοσιεύθηκαν στο The Lancet.
Τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα (UPFs) έχουν κατακλύσει την καθημερινότητά μας. Τα σούπερ μάρκετ, οι διαφημίσεις και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι γεμάτα με πολύχρωμες συσκευασίες από σνακ, γλυκά, έτοιμα γεύματα και αναψυκτικά με ζάχαρη.
Αυτή η ευρεία διαθεσιμότητα και η χαμηλή τιμή τους έχουν οδηγήσει σε αύξηση της κατανάλωσής τους παγκοσμίως. Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα στοιχεία για την κατανάλωσή τους από παιδιά και εφήβους.
Σύμφωνα με την UNICEF, το 60% των εφήβων παγκοσμίως και πάνω από το 50% των παιδιών 6–23 μηνών σε πολλές χώρες κατανάλωσαν τουλάχιστον ένα ζαχαρώδες προϊόν την προηγούμενη μέρα.
Οι υπερ-επεξεργασμένες τροφές είναι στην ουσία εμπορικά προϊόντα που δημιουργούνται από φθηνά συστατικά (όπως επεξεργασμένα λίπη και ζάχαρη) και εμπλουτίζονται με πολλά πρόσθετα (όπως χρωστικές, γλυκαντικές ουσίες και γαλακτωματοποιητές).
Αυτός ο συνδυασμός έχει συνδεθεί άμεσα με:
- υπερφαγία,
- χαμηλή θρεπτική αξία της διατροφής
- έκθεση σε χημικά πρόσθετα.
Επιπλέον, λόγω της υπερβολικής τους γεύσης και της μαλακής τους υφής, «εκπαιδεύουν» τους γευστικούς κάλυκες των παιδιών να τα προτιμούν, διαμορφώνοντας τις διατροφικές τους συνήθειες για όλη τους τη ζωή. Ως αποτέλεσμα, επηρεάζουν αρνητικά το βάρος, τη λιπώδη μάζα και τη γενική υγεία.
Στους ενήλικες, η υπερβολική κατανάλωση αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο για παχυσαρκία, διαβήτη τύπου 2 και υπέρταση.
Πώς θα μπει φρένο στα υπερ- επεξαργασμένα τρόφιμα
Η σημερινή διατροφική πραγματικότητα, με την κυριαρχία των πολυεθνικών, δυσκολεύει τις σωστές επιλογές. Οι κυβερνήσεις πρέπει να περιορίσουν τη διαφήμιση αυτών των τροφίμων σε παιδιά, να ελέγξουν τα σχολικά γεύματα και να επιβάλλουν τις προειδοποιητικές ετικέτες. Ταυτόχρονα, χρειάζεται να ενισχυθεί η διαθεσιμότητα φρέσκων και ελάχιστα επεξεργασμένων τροφίμων, ακόμα και σε έτοιμες μορφές, ώστε να είναι πρακτικά για τις πολυάσχολες οικογένειες.
Οι παιδίατροι και οι επαγγελματίες υγείας μπορούν επίσης να καθοδηγήσουν γονείς και παιδιά. Μπορούν να εξηγήσουν τους κινδύνους, να δώσουν απλές συμβουλές για υγιεινές επιλογές και να προτείνουν μικρά βήματα για την αλλαγή.
Οδηγίες για δράση: Συντονισμένες παρεμβάσεις
Η αντιμετώπιση της κυριαρχίας των υπερεπεξεργασμένων τροφών στο διατροφικό περιβάλλον είναι ένας αγώνας δύσκολος, που δεν μπορεί να κερδηθεί μόνο από τον μεμονωμένο καταναλωτή. Οι διεθνείς κολοσσοί τροφίμων ασκούν τεράστια οικονομική και πολιτική επιρροή, καθιστώντας απαραίτητη τη λήψη θαρραλέων μέτρων σε δύο κεντρικούς άξονες:
- τον πολιτικό (για τη ρύθμιση της αγοράς) και
- τον προσωπικό (για την υποστήριξη των οικογενειών).
Πολιτικές παρεμβάσεις για τα υπερ-επεξεργασμένα τρόφιμα
Οι κυβερνήσεις πρέπει να εφαρμόσουν φιλόδοξες και ολοκληρωμένες πολιτικές για τον περιορισμό της κατανάλωσης αυτών των τροφών. Η δράση πρέπει να είναι αποφασιστική, ώστε τα εμπορικά κέρδη να μην υπερισχύουν της δημόσιας υγείας:
Περιορισμός Αγοράς:
- Να θεσπιστούν φιλόδοξες πολιτικές για τον περιορισμό της διαφήμισης και της διαθεσιμότητας
- Να απαγορευτεί η διαφήμιση των UPFs προς όλα τα παιδιά κάτω των 19 ετών, συμπεριλαμβανομένων των ψηφιακών μέσων.
- Να περιοριστούν οι UPFs στα σχολικά γεύματα και το σχολικό περιβάλλον.
Ρυθμίσεις και Ενημέρωση:
- Να καθιερωθούν οι ετικέτες προειδοποίησης στο μπροστινό μέρος της συσκευασίας των ανθυγιεινών τροφίμων
- Να υπάρξει ρύθμιση για τις βρεφικές και νηπιακές τροφές/ροφήματα, καθώς πολλές είναι υπερ-επεξεργασμένες και έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη (συχνά με τη μορφή χυμών/πουρέδων που διαφημίζονται ως φυσικά και υγιεινά).
Το 2025 ήταν έτος-ορόσημο: η παχυσαρκία σε παιδιά και εφήβους 5–19 ετών ξεπέρασε για πρώτη φορά την υποσιτία παγκοσμίως. Η διαθεσιμότητα και η διαφήμιση των UPFs απειλούν την υγεία μιας ολόκληρης γενιάς. Χρειάζονται αποφασιστικά μέτρα για να προστατευτούν τα παιδιά, από τις πρώτες τους γεύσεις μέχρι τις διατροφικές τους συνήθειες.
Τι να κάνουν οι γονείς στο σπίτι
- Ξεκινήστε με μικρά βήματα
Μην προσπαθείτε να κόψετε όλα τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα απότομα. Τα παιδιά όσο σταδιακά συνηθίζουν τις γεύσεις, το ίδιο σταδιακά μπορούν να τις ξεχάσουν. Μειώστε αργά τα γλυκά και τα σνακ και αντικαταστήστε τα με φυσικές τροφές. Για παράδειγμα, μπορείτε να ξεκινήσετε με μία εβδομάδα χωρίς ζαχαρούχα ποτά ή να τους δίνετε φρούτα και ξηρούς καρπούς αντί για σοκολάτες και γλυκά, ώστε να μάθουν να απολαμβάνουν εναλλακτικές επιλογές.
- Προτιμήστε φρέσκα και ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα
Επιλέξτε φρούτα, λαχανικά, όσπρια, αυγά, γιαούρτι, ψωμί ολικής άλεσης και φρέσκο κρέας ή ψάρι αντί για έτοιμα γεύματα. Τα τρόφιμα αυτά παρέχουν όλα τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται το παιδί για ανάπτυξη και ενέργεια, χωρίς υπερβολική ζάχαρη και πρόσθετα. - Περιορίστε την έκθεση σε διαφήμιση και γλυκές τροφές
Μειώστε τον χρόνο που τα παιδιά βλέπουν τηλεόραση ή social media που προβάλλονται ανθυγιεινά τρόφιμα, γιατί επηρεάζονται. Συζητήστε μαζί τους τι κάνουν οι διαφημίσεις για να προσελκύσουν αγοραστές και ενθαρρύνετέ τα να κάνουν συνειδητές επιλογές. - Δώστε το καλό παράδειγμα
Τα παιδιά μαθαίνουν παρατηρώντας τους γονείς. Όταν εσείς προτιμάτε φρέσκα και υγιεινά τρόφιμα και συμμετέχετε στη διαδικασία προετοιμασίας των γευμάτων, είναι πιο πιθανό να κάνουν και αυτά το ίδιο. Μπορείτε να φτιάξετε μαζί πολύχρωμα πιάτα ή να μαγειρέψετε οικογενειακές συνταγές με φρέσκα υλικά, ώστε η υγιεινή διατροφή να γίνει μια ευχάριστη και καθημερινή συνήθεια που θα τα εμπνέει.
ΠΗΓΗ: THE LANCET
Φωτό: istock
