«Τηρήσαμε την υπόσχεσή μας» δήλωσε ο Αντόνιο Κόστα
Οι Ευρωπαίοι αποφάσισαν σήμερα να στηρίξουν οικονομικά την Ουκρανία για τα επόμενα τουλάχιστον δύο χρόνια με τη χορήγηση ενός δανείου ύψους 90 δισεκ. ευρώ, χωρίς ωστόσο να χρησιμοποιήσουν τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, καθώς δεν υπήρξε συμφωνία για το θέμα.
Οι ηγέτες των 27 κρατών μελών έπρεπε να βρουν πάση θυσία μια βιώσιμη λύση για το Κίεβο, καθώς κινδύνευε να δει τους πόρους του να εξαντλούνται ήδη από το πρώτο τρίμηνο του 2026. Είχαν δεσμευτεί να καλύψουν το μεγαλύτερο μέρος των δημοσιονομικών και στρατιωτικών αναγκών της Ουκρανίας αφότου ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ περιόρισε σημαντικά την αμερικανική βοήθεια προς το Κίεβο.
«Πρόκειται για ένα αποφασιστικό μήνυμα για τον τερματισμό του πολέμου, διότι ο (Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ) Πούτιν δεν θα κάνει παραχωρήσεις παρά μόνο όταν κατανοήσει ότι ο πόλεμός του δεν θα του αποφέρει τίποτα», εκτίμησε ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς.
Ο Γερμανός ηγέτης υποστήριζε εδώ και μήνες τη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη για τη χρηματοδότηση αυτού του δανείου. Ωστόσο αναχώρησε από τις Βρυξέλλες χωρίς να έχει επιτύχει τον στόχο του, ενώ αναγκάστηκε επίσης να αποδεχτεί την αναβολή της υπογραφής συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου με τις χώρες της Λατινικής Αμερικής που συμμετέχουν στον συνασπισμό Mercosur, έπειτα από τις πιέσεις της Γαλλίας και της Ιταλίας.
«Πρόκειται για σημαντική στήριξη, η οποία ενισχύει αληθινά την ανθεκτικότητά μας», έγραψε ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι στο X ευχαριστώντας τους Ευρωπαίους ηγέτες. «Είναι σημαντικό το ότι τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία παραμένουν ακινητοποιημένα και το ότι η Ουκρανία έλαβε μια εγγύηση χρηματοοικονομικής ασφάλειας για τα επόμενα χρόνια», πρόσθεσε.
Ο Ζελένσκι εισακούσθηκε μόνο εν μέρει, παρά τις επίμονες προσπάθειές του να αναγκαστεί η Ρωσία να πληρώσει για την εισβολή της. Παρά ταύτα πλέον η Ουκρανία είναι βέβαιη ότι θα λάβει τα κεφάλαια που έχει ανάγκη καθώς οι μάχες συνεχίζονται, ενώ παράλληλα διεξάγονται εντατικές διπλωματικές συζητήσεις.
Διάλογος με τον Πούτιν;
Καθώς δεν υπήρχε συναίνεση για τη χρήση των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας, κάτι που δεν έχει συμβεί ξανά και ενέχει κινδύνους, οι 27 χώρες μέλη συμφώνησαν σε ένα κοινό δάνειο.
«Δώσαμε μια υπόσχεση και την τηρήσαμε», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα.
«Νομίζω ότι δεν έχει ξανασυμβεί στην ιστορία μας να εξασφαλίζουμε 90 δισεκατομμύρια ευρώ για μια άλλη χώρα για τα επόμενα δύο χρόνια,», δήλωσε η πρωθυπουργός της Δανίας Μέτε Φρέντερικσεν, η χώρα της οποίας ασκεί την προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ μέχρι το τέλος του έτους.
Τώρα «θα ξαναγίνει ωφέλιμο να μιλήσουμε με τον Βλαντίμιρ Πούτιν», εκτίμησε από την πλευρά του ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.
Οι χρηματοδοτικές ανάγκες του Κιέβου εκτιμώνται σε 137 δισεκ. ευρώ, με την ΕΕ να δεσμεύεται να αναλάβει τα δύο τρίτα. Τα υπόλοιπα θα διασφαλιστούν από άλλους συμμάχους της Ουκρανίας, όπως η Νορβηγία και ο Καναδάς.
Οι 27 θα χορηγήσουν στο Κίεβο άτοκο δάνειο, χρηματοδοτούμενο από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, το οποίο η Ουκρανία θα αποπληρώσει μόνο εάν η Ρωσία της καταβάλει τις αποζημιώσεις, δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
«Πολύ σημαντικό στοιχείο είναι ότι η Ουκρανία θα χρειαστεί να αποπληρώσει το δάνειο μόνο όταν λάβει αποζημιώσεις. Μέχρι τότε, τα ακινητοποιημένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα παραμείνουν ακινητοποιημένα και η Ένωση διατηρεί το δικαίωμα να κάνει χρήση των ταμειακών υπολοίπων για τη χρηματοδότηση του δανείου. Αυτή είναι η λύση που βρήκαμε από κοινού», επεσήμανε η φον ντερ Λάιεν.
«Έπειτα από μακρές συζητήσεις» κατέστη σαφές ότι η χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων «απαιτεί περισσότερη δουλειά», παραδέχθηκε στη διάρκεια της περασμένης νύκτας Ευρωπαίος αξιωματούχος που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του.
Η συναίνεση στο θέμα αυτό προσέκρουε εδώ και εβδομάδες στις επιφυλάξεις του Βελγίου, όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος των περιουσιακών αυτών στοιχείων, περίπου 210 δισεκ. ευρώ.
«Όλοι ανακουφίστηκαν»
Ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ απαιτούσε ήδη από τον Οκτώβριο σχεδόν απεριόριστες εγγυήσεις από τους εταίρους του για να μετριάσει τον κίνδυνο ρωσικών αντιποίνων. Και ενώ άλλες χώρες της ΕΕ εξέφραζαν την προθυμία τους να επιδείξουν αλληλεγγύη, δεν σκόπευαν να δώσουν στο Βέλγιο λευκή επιταγή.
«Ο κύβος ερρίφθη, όλοι είναι ανακουφισμένοι», δήλωσε χαμογελαστός ο ντε Βέβερ, τονίζοντας πως η συμφωνία των 27 σημαίνει ότι η Ουκρανία «νίκησε» διότι εξασφάλισε την αξιόπιστη χρηματοδότηση που χρειάζεται. Πρόσθεσε επίσης ότι η ΕΕ δεν έχει καμιά πρόθεση να επιστρέψει τα δεσμευμένα ρωσικά κεφάλαια «στον Πούτιν».
Τη συμφωνία για την παροχή άτοκου δανείου στην Ουκρανία αποδέχθηκαν 24 από τις 27 χώρες μέλη της ΕΕ, με εξαίρεση την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Τσεχία, οι οποίες διστάζουν να στηρίξουν οικονομικά το Κίεβο.
Από την πλευρά του ο Κίριλ Ντμίτριεφ, ειδικός απεσταλμένος του Πούτιν για τις επενδύσεις και την οικονομική συνεργασία, δήλωσε σήμερα ότι «ο νόμος και η σωφροσύνη» κέρδισαν.
«Μείζον ΠΛΗΓΜΑ στους πολεμοκάπηλους της ΕΕ με επικεφαλής την αποτυχημένη Ούρσουλα – φωνές λογικής στην ΕΕ ΜΠΛΟΚΑΡΑΝ την ΠΑΡΑΝΟΜΗ χρήση ρωσικών αποθεμάτων για να χρηματοδοτήσουν την Ουκρανία», έγραψε ο Ντμίτριεφ στο X αναφερόμενος στην φον ντερ Λάιεν.
Το αρχικό σχέδιο απέτυχε
Τελικά, η χρηματοδότηση προς το Κίεβο εξασφαλίστηκε, αλλά όχι με τον τρόπο που θα ήθελε το μεγαλύτερο μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναφέρει σε ανάλυσή του το Politico, περιγράφοντας το παρασκήνιο της μαραθώνιας Συνόδου Κορυφής.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας με τα παγωμένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία μετά από τη 16ωρη σύνοδο στις Βρυξέλλες, κάτι που αποτελεί πλήγμα για τον Γερμανό καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς και την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Οι χώρες αναγκάστηκαν αντ’ αυτού να συμφωνήσουν σε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης με βάση το κοινό χρέος της ΕΕ, το οποίο προωθούσε επί εβδομάδες ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βέβερ, και θεωρούνταν απίθανο λίγες μόνο ώρες πριν από την ολοκλήρωση της συμφωνίας. Σε ένα περαιτέρω πλήγμα για την ενότητα της ΕΕ, τρεις χώρες – η Ουγγαρία, η Σλοβακία και η Τσεχική Δημοκρατία – δεν θα συμμετάσχουν καν.
Η συμφωνία παρέχει μια κρίσιμη σανίδα σωτηρίας για την οικονομία της Ουκρανίας που μαστίζεται από τον πόλεμο, καθώς αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μιας επικείμενης οικονομικής κρίσης ήδη από την επόμενη άνοιξη, με τη σύγκρουσή της με τη Ρωσία να διανύει τέταρτο έτος.
Αν και η συμφωνία επιτρέπει σε όλους να διεκδικήσουν μια πολιτική νίκη, αυτή δεν ήταν η λύση που η Γερμανία και η Επιτροπή προωθούσαν πριν από τη Σύνοδο Κορυφής.
«Φυσικά, σε μερικούς ανθρώπους δεν άρεσε… θέλουν να τιμωρήσουν τον [Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ] Πούτιν παίρνοντας τα χρήματά του», παρατήρησε ο Ντε Βέβερ, αναφερόμενος στο αρχικό σχέδιο για τη χρήση των περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας. Αλλά «η πολιτική δεν είναι συναισθηματική δουλειά» και «η ορθολογικότητα έχει επικρατήσει».
Επί εβδομάδες, η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ και το Βερολίνο πίεζαν τις χώρες-μέλη να οριστικοποιήσουν ένα αμφιλεγόμενο σχέδιο για τη χρήση έως και 210 δισεκατομμυρίων ευρώ παγωμένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας. Ο Ντε Βέβερ διασφάλισε για άλλη μια φορά ότι αυτό δεν θα συμβεί, αφού είχε ήδη εκτροχιάσει το σχέδιο κατάσχεσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων κατά τη διάρκεια προηγούμενης Συνόδου Κορυφής τον Οκτώβριο.
Αντίθετα, οι ηγέτες συμφώνησαν να δανειστούν από κοινού 90 δισεκατομμύρια ευρώ για να χρηματοδοτήσουν ένα διετές δάνειο προς την Ουκρανία. Το δάνειο θα εγγυηθεί ο κοινός προϋπολογισμός της ΕΕ.
Αν και αυτή η επιλογή άρεσε στις χώρες του Νότου, δεν ήταν της αρεσκείας της Γερμανίας και των συμμάχων της στη Βόρεια Ευρώπη, οι οποίοι παραδοσιακά αντιτίθενται στην εγγύηση ομολόγων για τις χώρες με υψηλό χρέος.
Τελικά όμως, η επείγουσα ανάγκη χρηματοδότησης της Ουκρανίας και η απελπισία των ηγετών της ΕΕ να επιδείξουν την υποστήριξή τους, ενώ ο Ντόναλντ Τραμπ αμφιταλαντεύεται και ο Πούτιν μιλάει για νίκη, κέρδισαν.
Σε μια παραχώρηση προς τη Γερμανία, οι ηγέτες άνοιξαν την πόρτα στη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την αποπληρωμή του δανείου στην Ουκρανία. Αλλά αυτό είναι κάτι που θα διευθετηθεί στο μέλλον.
Οι τακτικές του Ντε Βέβερ
Με το Βέλγιο να αντιδρά έντονα στο σχέδιο χρήσης ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για τη χρηματοδότηση του δανείου από την πρώτη στιγμή που παρουσιάστηκε, οι διπλωμάτες και οι οικονομικοί εμπειρογνώμονες της ΕΕ πέρασαν πολλές άυπνες νύχτες πριν από τη Σύνοδο Κορυφής, τελειοποιώντας τη νομική διατύπωση και προσφέροντας επιπλέον οικονομικά αποθέματα ασφαλείας για να καθησυχάσουν τον Ντε Βέβερ.
Τα διακυβεύματα ήταν πολύ υψηλά για τον πρωθυπουργό του Βελγίου, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της Ρωσίας στην Ευρώπη βρίσκεται στην κατοχή της χρηματοοικονομικής εταιρείας Euroclear, η οποία είναι εγγεγραμμένη στο Βέλγιο.
Ο Ντε Βεβέρ ζήτησε επανειλημμένα ότι σε αντάλλαγμα για την υποστήριξη αυτού του σχεδίου, οι χώρες της ΕΕ έπρεπε να διαθέσουν απεριόριστα ποσά για να προστατεύσουν το Βέλγιο στην απίθανη περίπτωση που το Κρεμλίνο ανακτούσε τα χρήματα.
Ωστόσο, αυτό το αίτημα ήταν υπερβολικό ακόμη και για τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της ιδέας χρήσης των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, οι οποίοι απέρριψαν την πρόταση του Βέλγου θεωρώνοντας τη ουσιαστικά «λευκή επιταγή».
Αν και οι τακτικές του Ντε Βέβερ για να εκτροχιάσει τις διαπραγματεύσεις ήταν δημοφιλείς στην πατρίδα του, τον έκαναν παρία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, όπου οι ομόλογοί του ηγέτες σκέφτηκαν την ακραία ιδέα να απομονώσουν το Βέλγιο σε ψηφοφορία ως έσχατη λύση για να καταλήξουν σε συμφωνία. Ωστόσο, τίποτα από όλα αυτά δεν αποδείχθηκε απαραίτητο.
Ενόσω η Κομισιόν προσπαθούσε απεγνωσμένα να περισώσει το σχέδιο για τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, μια ξεχωριστή ομάδα χωρών με επικεφαλής το Βέλγιο και την Ιταλία σχεδίαζε στο παρασκήνιο να επαναφέρει το προτιμώμενο από αυτές σχέδιο Β: το κοινό χρέος της ΕΕ.
«Φάνηκε η πιο ρεαλιστική και η πιο πρακτική λύση», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν στους δημοσιογράφους.
Μια ολόκληρη μέρα διπλωματικής φρενίτιδας ξεκίνησε με τους ηγέτες της ΕΕ να παραμερίζουν το ευαίσθητο ζήτημα της χρηματοδότησης της Ουκρανίας από την ημερήσια διάταξη ― μόνο για να επιστρέψουν αργότερα το βράδυ, αφού οι βοηθοί τους είχαν προετοιμάσει μια συμφωνία πίσω από κλειστές πόρτες.
«Υπάρχει επικάλυψη μεταξύ των τριών θεμάτων της συνόδου κορυφής: Mercosur, ρωσικά περιουσιακά στοιχεία και ο επόμενος προϋπολογισμός της ΕΕ», συμπέρανε διπλωμάτης της ΕΕ.
Ήταν εξ αρχής προφανές ότι ο Μερτς — ο οποίος αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις στην πατρίδα του από το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία — δεν μπορούσε να επιστρέψει στο Βερολίνο με άδεια χέρια.
Εκτός από την υποστήριξή του στο σχέδιο ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ο Γερμανός υποστηρίζει την εμπορική συμφωνία της Mercosur με τη Νότια Αμερική, η οποία κρέμεται από μια κλωστή εδώ και δεκαετίες και υποτίθεται ότι θα υπογραφόταν αυτή την εβδομάδα.
Σύντομα όμως, έγινε σαφές ότι η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι — η οποία έχει γίνει γνωστή στις Βρυξέλλες ως «πραγματίστρια» — θα προσπαθούσε να τορπιλίσει και τα δύο αγαπημένα πρότζεκτ του Μερτς. Εξασφάλισε την αναβολή της συμφωνίας της Mercosur έως τον Ιανουάριο, και συνεργάστηκε με τον Ντε Βέβερ για να αποσυνθέσει σιγά – σιγά το σχέδιο για τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.
«Επικράτησε η κοινή λογική», σχολίασε η Μελόνι.
