Η κιρσοκήλη είναι μια από τις πιο συχνές ανδρολογικές παθήσεις που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τη γονιμότητα του άνδρα, αλλά και την ποιότητα ζωής του.
Νάσος Ιωαννίδης MD, MSc | Ουρολόγος – Ανδρολόγος | Λαγκαδάς & Θεσσαλονίκη
https://www.urologosioannidis.gr
https://www.facebook.com/ioannidis .urologos
Παρόλο που συχνά είναι ασυμπτωματική, σε αρκετές περιπτώσεις η κιρσοκήλη μπορεί να προκαλέσει πόνο, αίσθημα βάρους στο όσχεο ή υπογονιμότητα.
Στο άρθρο αυτό θα αναλύσουμε τι είναι η κιρσοκήλη, πώς διαγιγνώσκεται, ποιες είναι οι ενδείξεις για χειρουργική αποκατάσταση και ποια είναι τα ποσοστά επιτυχίας και υποτροπής μετά το χειρουργείο.
Τι είναι η κιρσοκήλη;
Η κιρσοκήλη είναι η διάταση και η παλίνδρομη ροή αίματος στις φλέβες του σπερματικού τόνου, δηλαδή στις φλέβες που απομακρύνουν το αίμα από τον όρχι. Με πιο απλά λόγια, πρόκειται για «κιρσούς» στο όσχεο — αντίστοιχοι με τους κιρσούς που εμφανίζονται στα πόδια.
Η πάθηση αφορά περίπου 15% των ανδρών γενικού πληθυσμού, αλλά σε άνδρες που αντιμετωπίζουν πρόβλημα υπογονιμότητας το ποσοστό φτάνει το 40%. Η κιρσοκήλη είναι πολύ πιο συχνή στον αριστερό όρχι λόγω της ανατομίας της φλεβικής αποχέτευσης.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Η κιρσοκήλη συχνά είναι ασυμπτωματική και ανακαλύπτεται τυχαία σε κλινική εξέταση ή κατά τη διερεύνηση υπογονιμότητας. Ωστόσο, σε ορισμένους άνδρες μπορεί να προκαλέσει:
● Αίσθημα βάρους ή τραβήγματος στο όσχεο.
● Ορατές ή ψηλαφητές διογκωμένες φλέβες.
● Δυσφορία ή πόνο που επιδεινώνεται με την ορθοστασία ή τη σωματική κόπωση.
● Μείωση όγκου του όρχι
Πώς επηρεάζει τη γονιμότητα;
Η κιρσοκήλη μπορεί να επηρεάσει την ποιότητα του σπέρματος με διάφορους μηχανισμούς:
● Αύξηση της τοπικής θερμοκρασίας στους όρχεις, γεγονός που διαταράσσει τη σπερματογένεση.
● Δυσχέρεια στην οξυγόνωση και απομάκρυνση τοξικών ουσιών από τον όρχι.
● Οξειδωτικό στρες που βλάπτει το DNA των σπερματοζωαρίων.
Αποτέλεσμα είναι μειωμένος αριθμός, κινητικότητα και ποιότητα σπερματοζωαρίων.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση βασίζεται σε:
● Κλινική εξέταση: Ο γιατρός ψηλαφεί το όσχεο σε όρθια και ύπτια θέση, ζητώντας από τον ασθενή να κάνει δοκιμή Valsalva (να πιέσει την κοιλιά με κλειστή μύτη και στόμα).
● Υπερηχογράφημα οσχέου με Doppler: Επιβεβαιώνει τη διάταση των φλεβών και την παλίνδρομη ροή αίματος.
Ποιες είναι οι ενδείξεις χειρουργείου;
Δεν χρειάζεται κάθε κιρσοκήλη θεραπεία. Οι κατευθυντήριες οδηγίες της EAU – European Association of Urology προτείνουν χειρουργική αντιμετώπιση όταν συντρέχουν οι εξής λόγοι:
🔹 Υπογονιμότητα:
● Ετερόπλευρη ή αμφοτερόπλευρη κιρσοκήλη με παθολογική ανάλυση σπέρματος (σπερμοδιάγραμμα).
● Ετερόπλευρη κιρσοκήλη σε άνδρα με φυσιολογική σπερματογένεση, όταν υπάρχουν παράγοντες κινδύνου μελλοντικής επιδείνωσης (π.χ. εφηβεία).
🔹 Πόνος:
● Επίμονος πόνος στο όσχεο που δεν υποχωρεί με συντηρητικά μέτρα (φαρμακευτική αγωγή, αποφυγή παρατεταμένης ορθοστασίας).
🔹 Ατροφία όρχεως:
● Σε εφήβους ή νεαρούς άνδρες με σημαντική διαφορά μεγέθους όρχεων (ο επηρεαζόμενος όρχις είναι μικρότερος).
Ποιες είναι οι διαθέσιμες μέθοδοι χειρουργικής αντιμετώπισης;
Η κιρσοκήλη αντιμετωπίζεται με απολίνωση ή εμβολισμό των πάσχουσων φλεβών.
Οι κύριες τεχνικές είναι:
Μικροχειρουργική υποβουβωνική απολίνωση
Χρυσό πρότυπο (gold standard) με τα χαμηλότερα ποσοστά υποτροπής.
● Ελάχιστα επεμβατική με μικροσκόπιο.
● Εξαιρετική διατήρηση αρτηρίας και λεμφαγγείων.
Λαπαροσκοπική απολίνωση:
● Καλή επιλογή σε αμφοτερόπλευρη κιρσοκήλη.
● Γρήγορη ανάρρωση.
Σκλήρυνση ή εμβολισμός (interventional radiology):
● Μη χειρουργική μέθοδος.
● Κατάλληλη σε ειδικές περιπτώσεις, π.χ. σε ασθενείς υψηλού χειρουργικού κινδύνου.
Η επιλογή μεθόδου γίνεται σε συνεργασία με τον ουρολόγο και εξαρτάται από την ηλικία, το ιστορικό και το μέγεθος της κιρσοκήλης.
Ποια είναι τα ποσοστά επιτυχίας και υποτροπής;
Η μικροχειρουργική μέθοδος έχει τα καλύτερα αποτελέσματα:
● Επιτυχία βελτίωσης παραμέτρων σπέρματος: 60–80%
● Πιθανότητα επίτευξης εγκυμοσύνης φυσιολογικά: 30–50% μέσα σε 12 μήνες.
● Ποσοστά υποτροπής: 1–5% με τη μικροχειρουργική μέθοδο (έναντι 10–15% με παλαιότερες τεχνικές).
Οι υποτροπές συνδέονται συνήθως με μη επαρκή απολίνωση όλων των παθολογικών φλεβών ή ανάπτυξη παράπλευρης κυκλοφορίας.
Τι γίνεται αν υποτροπιάσει η κιρσοκήλη;
Σε περίπτωση υποτροπής, ο ουρολόγος αξιολογεί την ανάγκη για επανεπέμβαση. Αν το σπέρμα παραμένει παθολογικό και υπάρχει επιθυμία τεκνοποίησης, συνιστάται εκ νέου μικροχειρουργική αποκατάσταση ή εμβολισμός.
Ποια είναι η αποκατάσταση μετά το χειρουργείο;
Η κιρσοκηλεκτομή θεωρείται επέμβαση χαμηλής βαρύτητας. Ο ασθενής συνήθως επιστρέφει στις καθημερινές του δραστηριότητες μέσα σε λίγες ημέρες, ενώ η πλήρης ανάρρωση απαιτεί:
● Αποφυγή βαριών δραστηριοτήτων για 2–3 εβδομάδες.
● Σεξουαλική αποχή για περίπου 1–2 εβδομάδες.
● Επανέλεγχο με σπερμοδιάγραμμα σε 3–6 μήνες.
