Το σκορ ασβεστίου στις στεφανιαίες αρτηρίες μπορεί να προσφέρει μια πιο ακριβή εκτίμηση των πιθανοτήτων ενός ασθενούς για σοβαρά καρδιακά επεισόδια. Ορισμένοι καρδιολόγοι λένε, ωστόσο, ότι δεν χρησιμοποιείται όσο θα έπρεπε.
Μια εξέταση ασβεστίου (σκορ ασβεστίου) στις στεφανιαίες αρτηρίες μπορεί να παράσχει μια πιο ακριβή εκτίμηση του κινδύνου αθηροσκληρωτικής καρδιοπάθειας. Μια σύντομη και ανώδυνη αξονική τομογραφία δείχνει εάν αναπτύσσονται στις αρτηρίες που οδηγούν στην καρδιά λιπαρές εναποθέσεις. Όταν οι εναποθέσεις αυτές σπάνε, μπορεί να προκαλέσουν θρόμβους που εμποδίζουν τη ροή του αίματος και προκαλούν καρδιακές προσβολές. Η εξέταση βοηθά επίσης να καθοριστεί εάν ένας ασθενής θα ωφελούνταν από τη λήψη μιας στατίνης, η οποία θα μπορούσε να μειώσει τις εναποθέσεις και να αποτρέψει τον σχηματισμό περισσότερων.
«Η εξέταση χρησιμοποιείται από όλο και περισσότερους ανθρώπους κάθε χρόνο», λέει ο δρ Michael Blaha, συνδιευθυντής του προγράμματος προληπτικής καρδιολογίας στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins. Τα σκορ ασβεστίου τετραπλασιάστηκαν μεταξύ 2006 και 2017, ανέφερε η ερευνητική του ομάδα, και οι αναζητήσεις στην Google για σχετικούς όρους έχουν σημειώσει ακόμη μεγαλύτερη αύξηση. Ωστόσο, η εξέταση «εξακολουθεί να υποχρησιμοποιείται σε σύγκριση με την αξία της», λέει.
Αν και οι κατευθυντήριες γραμμές ποικίλλουν, οι καρδιολόγοι γενικά συνταγογραφούν στατίνες σε ασθενείς με σκορ ασβεστίου πάνω από το μηδέν και προτείνουν στατίνες υψηλότερης έντασης όταν οι βαθμολογίες υπερβαίνουν το 100. Με πάνω από 300, οι κίνδυνοι των ασθενών πλησιάζουν εκείνους των ατόμων που έχουν ήδη υποστεί καρδιακή προσβολή. Μπορεί να χρειαστούν ακόμη πιο επιθετική θεραπεία.
Το σκορ ασβεστίου, όμως, δεν είναι μια εξέταση ελέγχου για όλους. Προορίζεται μόνο για επιλεγμένους ασυμπτωματικούς ασθενείς, ηλικίας 40 έως 75 ετών, που δεν έχουν υποστεί ποτέ καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο και δεν λαμβάνουν ήδη φάρμακα για τη χοληστερόλη. Η εξέταση βοηθά στην απάντηση ενός εύστοχου ερωτήματος: να πάρουν στατίνες ή όχι; Εάν ένας γιατρός υπολογίσει τον 10ετή κίνδυνο αθηροσκληρωτικής καρδιαγγειακής νόσου στο 5% ή χαμηλότερα, τα φάρμακα δεν είναι απαραίτητα ακόμη. Πάνω από το 20%, «δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο κίνδυνος είναι αρκετά υψηλός για να δικαιολογήσει τη φαρμακευτική αγωγή», λέει ο δρ Philip Greenland, προληπτικός καρδιολόγος στο Πανεπιστήμιο Northwestern και από τους συγγραφείς πρόσφατης ανασκόπησης στο JAMA.
«Είναι το ενδιάμεσο εύρος που είναι πιο αβέβαιο», λέει, συμπεριλαμβανομένου του «οριακού» κινδύνου 5% έως 7,5% και του «ενδιάμεσου» κινδύνου της τάξης του 7,5% με 20%.
Γιατί να προστεθεί μία ακόμη μέτρηση σε αυτές τις αξιολογήσεις, οι οποίες ήδη ενσωματώνουν παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα και ο διαβήτης;
«Μια βαθμολογία κινδύνου προέρχεται από έναν μεγάλο πληθυσμό, με μαθηματική μοντελοποίηση», εξηγεί ο δρ Blaha. «Μπορούμε να πούμε ότι αυτή η βαθμολογία περιγράφει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων μεταξύ χιλιάδων ανθρώπων. Υπάρχουν όμως πολλοί περιορισμοί στην εφαρμογή τους σε ένα άτομο».
Ωστόσο, το σκορ ασβεστίου δίνει μια εικόνα για τις αρτηρίες ενός ατόμου. Ο δρ Alexander Zheutlin, καρδιολόγος και ερευνητής στο Πανεπιστήμιο Northwestern, δείχνει στους ασθενείς τις εικόνες τους, ώστε να μπορούν να δουν τις πιο ανοιχτόχρωμες ασβεστώσεις. Οι καρδιολόγοι τείνουν να είναι λάτρεις των σκορ ασβεστίου, επειδή συναντούν συχνά ασθενείς που διστάζουν να πάρουν στατίνες. Τα άτομα που αισθάνονται καλά μπορεί να διστάζουν να ξεκινήσουν φάρμακα που θα λαμβάνουν για το υπόλοιπο της ζωής τους, παρά το αποδεδειγμένο ιστορικό των στατινών στη μείωση των καρδιακών προσβολών, των εγκεφαλικών επεισοδίων και των καρδιακών θανάτων. Το 2019, μια έρευνα σε σχεδόν 5.700 ενήλικες για τους οποίους συστήθηκε θεραπεία με στατίνες διαπίστωσε ότι το 25% δεν λάμβανε θεραπεία. Από αυτούς, το 10% είχε αρνηθεί τη στατίνη και το 30% είχε ξεκινήσει και στη συνέχεια είχε διακόψει, επικαλούμενο κυρίως φόβο παρενεργειών. Μια πρόσφατη έκθεση συναίνεσης εμπειρογνωμόνων του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας υπολόγισε το ποσοστό μυϊκού πόνου, το πιο συνηθισμένο παράπονο των χρηστών στατινών, στο 5% έως 20%. Οι ερευνητές θεωρούν τον φόβο των παρενεργειών υπερβολικό, επικαλούμενοι μελέτες που δείχνουν ότι οι αναφορές μυϊκού πόνου ήταν συγκρίσιμες είτε οι ασθενείς έπαιρναν στατίνες είτε εικονικό φάρμακο. «Ο πραγματικός κίνδυνος είναι πολύ, πολύ χαμηλότερος από τον αντιληπτό κίνδυνο», επισημαίνει ο δρ Zheutlin.
Αυτό μπορεί να μην είναι καθόλου παρηγορητικό για τους ανθρώπους που πονάνε, αλλά οι καρδιολόγοι υποστηρίζουν ότι η μείωση των δόσεων ή η μετάβαση σε διαφορετικές στατίνες συνήθως λύνει το πρόβλημα. Μερικοί ασθενείς, όμως, θα τα πάνε καλύτερα με ένα φάρμακο για τη χοληστερόλη που δεν περιέχει στατίνες. (Οι στατίνες ενέχουν επίσης πολύ χαμηλό κίνδυνο μιας επικίνδυνης πάθησης, της ραβδομυόλυσης, που προκαλεί μυϊκή βλάβη, και αυξάνουν ελαφρώς την πιθανότητα διαβήτη.)
Μερικές προειδοποιήσεις: Κανείς δεν έχει διεξάγει τυχαιοποιημένη κλινική δοκιμή για να δείξει εάν το σκορ ασβεστίου μειώνει τελικά τις καρδιακές προσβολές και τους καρδιακούς θανάτους. Γι’ αυτό, αν και αρκετές επαγγελματικές ενώσεις υποστηρίζουν τη συγκεκριμένη εξέταση, η ανεξάρτητη Ομάδα Εργασίας Προληπτικών Υπηρεσιών των ΗΠΑ έχει χαρακτηρίσει τα τρέχοντα στοιχεία «ανεπαρκή» για να συστήσει ευρεία χρήση.
Ωστόσο, πρόσφατη αυστραλιανή μελέτη σε ασυμπτωματικούς ασθενείς με οικογενειακό ιστορικό στεφανιαίας νόσου διαπίστωσε ότι μετά από τρία χρόνια, όσοι είχαν υποβληθεί σε εξέταση ασβεστίου είχαν διατηρήσιμη μείωση της χοληστερόλης και σημαντικά χαμηλότερο κίνδυνο καρδιακών παθήσεων από εκείνους που δεν είχαν εξεταστεί.
Η εξέταση «οδηγεί σε περισσότερες συνταγογραφήσεις στατινών, καλύτερη τήρηση των στατινών, μικρότερη εξέλιξη της αθηροσκλήρωσης και μικρότερη ανάπτυξη πλάκας», δήλωσε ο δρ Greenland για τη μελέτη, στην οποία δεν συμμετείχε.
Μια άλλη ανησυχία αποτελούν τα άτομα άνω των 75 ετών. Οι περισσότεροι θα έχουν αρτηριακή πλάκα, καθιστώντας το όφελος της τομογραφίας «λιγότερο σαφές», λέει ο δρ Zheutlin, κύριος συγγραφέας ενός πρόσφατου άρθρου στο JAMA Cardiology.
Ωστόσο, οι καρδιολόγοι βλέπουν την εξέταση ασβεστίου ως ένα πειστικό εργαλείο.
«Είναι απίστευτα απογοητευτικό», τονίζει ο δρ Zheutlin. Με τις στατίνες, «έχουμε φθηνά, ασφαλή και αποτελεσματικά φάρμακα διαθέσιμα σε οποιοδήποτε φαρμακείο» που βοηθούν στην πρόληψη καρδιακών προσβολών. Εάν τα αποτελέσματα των εξετάσεων C.A.C. αποδειχθούν πιο αποτελεσματικά από τις παραδοσιακές αξιολογήσεις κινδύνου μόνο, επισημαίνει, περισσότεροι ασθενείς μπορεί να συμφωνήσουν να τις λάβουν.
Φωτογραφία: iStock
