«Συντηρήθηκε μετά από 153 χρόνια»
Ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης και καθαρισμού στο εμβληματικό σιντριβάνι της πλατείας Συντάγματος κι έτσι αυτό από σήμερα επαναλειτουργεί για να προσφέρει τη δροσιά του στο κέντρο της πόλης.
Οι εργασίες διήρκεσαν 1,5 μήνα και όπως αναφέρει η δημοτική Αρχή, στο Τμήμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς δεν υπάρχει προηγούμενη καταγεγραμμένη επιστημονική συντήρηση του σιντριβανιού. Οι φθορές που είχε υποστεί αφορούσαν τόσο στις μαρμάρινες επιφάνειες, όσο και στην ίδια την κατασκευή. Παρατηρήθηκαν συμπληρώσεις και συγκολλήσεις μαρμάρινων θραυσμάτων, παλαιότερες σφραγίσεις και συμπληρώσεις αρμών κατασκευής, ρωγμές, εκδορές, μαύρες κρούστες, βιολογικές επικαθήσεις και άλατα, ίχνη γκράφιτι, αυτοκόλλητα, σιλικόνες και άλλα συγκολλητικά, εγχαράξεις και φθορές από μηχανικούς καθαρισμούς.
Ως νεότερο μνημείο, υπάγεται στο αντίστοιχο καθεστώς προστασίας που ορίζει ο νόμος. Ύστερα από αίτημα του Δήμου Αθηναίων, η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων του ΥΠΠΟΑ εκπόνησε μελέτη συντήρησης, την οποία υλοποίησε το Τμήμα Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Διεύθυνσης Σχεδίου Πόλεως και Αστικού Περιβάλλοντος του δήμου, εντάσσοντας το έργο στο πρόγραμμα «Συντήρηση υπαίθριων γλυπτών Δήμου Αθηναίων».
«Το ιστορικό σιντριβάνι της πλατείας Συντάγματος, ένα έργο κόσμημα του 1872, φτιαγμένο από πεντελικό μάρμαρο, αποκτά νέα ζωή», δήλωσε ο δήμαρχος Χάρης Δούκας και πρόσθεσε: «Για πρώτη φορά ύστερα από 153 χρόνια προχωρήσαμε στον επιστημονικό καθαρισμό των επιφανειών, αλλά και στην ολοκληρωμένη συντήρησή του. Οι εργασίες έγιναν με “χειρουργική” ακρίβεια από εξειδικευμένο προσωπικό. Είναι ένα μεγάλο έργο, που ολοκληρώθηκε με άψογο επαγγελματισμό και σεβασμό στην ιστορία του μνημείου. Το σιντριβάνι-τοπόσημο στην καρδιά της Αθήνας αποκτά τη λάμψη που του αξίζει».
Από τη μεριά της, η ιστορικός τέχνης και προϊσταμένη του Ιστορικού Αρχείου Δήμου Αθηναίων Ζέττα Αντωνοπούλου, τόνισε: «Ο καθαρισμός διεξήχθη σε δύο δεξαμενές μεγάλου μεγέθους, με απαιτούμενες εργασίες στα εσωτερικά και εξωτερικά πλευρικά τοιχώματα. Το σιντριβάνι αποτελείται από ξεχωριστά τεμάχια πεντελικού μαρμάρου, το κάθε ένα από τα οποία έχει συγκεκριμένα ποιοτικά χαρακτηριστικά, αλλά και ειδικές φθορές. Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν εργασίες εξυγίανσης των αρμών, με την αφαίρεση των παλαιότερων κονιαμάτων. Έγινε πλήρωση ρωγμών και στερέωση των αποφλοιώσεων, αποκατάσταση και προστασία των τσιμέντινων υποδομών και των εσωτερικών επιφανειών των λεκανών. Η όλη κατασκευή προστατεύτηκε με antigraffiti».
Οι εργασίες ανατέθηκαν στον συντηρητή αρχαιοτήτων και έργων τέχνης Βασίλη Μαρκάκη. Στο έργο εργάστηκε συνεργείο από διπλωματούχους συντηρητές αρχαιοτήτων και έργων τέχνης, καθώς και εξειδικευμένους μαρμαροτεχνίτες. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, αυτό που πρέπει να διασφαλιστεί είναι η λειτουργία φίλτρων νερού και η περιοδική συντήρηση των μαρμάρινων επιφανειών, καθώς οι φθορές προκαλούνται όχι μόνο από βανδαλισμούς, αλλά κυρίως από περιβαλλοντικές συνθήκες, καθώς και από αδόκιμες επεμβάσεις. Μεγάλη δυσκολία εντοπίστηκε στην εξωτερική δεξαμενή, η οποία είχε επαλειφθεί με άγνωστο προϊόν, πιθανώς χωρίς προετοιμασία της επιφάνειας, δημιουργώντας με τον χρόνο μια σκληρή μαύρη κρούστα.
Ένα σιντριβάνι 153 ετών
Το σιντριβάνι της πλατείας Συντάγματος φέρει την επιγραφή «ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ 1872» και σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, αποδίδεται στον Ερνέστο Τσίλλερ. Ως πίδακας υπήρξε διαχρονικά το κεντρικό στοιχείο της πλατείας, αλλά υπέστη μετατροπές που οδήγησαν στη σημερινή μορφή.
Στο αρχικό κεντρικό τμήμα υπήρχε μαρμάρινη ανθοστήλη με ολόγλυφη κόσμηση (μεταλλική σύνθεση με υδρόβια πτηνά και καλαμιές στο κάτω μέρος και αγαλματίδιο νεανικής μορφής με κοχύλι ως επίστεψη). Το μοτίβο είχε έντονα δυτικότροπο χαρακτήρα. Αργότερα, το κεντρικό τμήμα φαίνεται πως μεταφέρθηκε στο πανομοιότυπο σιντριβάνι της πλατείας Κουμουνδούρου (πλατεία Ελευθερίας), όπου σώζεται έως σήμερα, χωρίς όμως την επίστεψη. Δεν αποκλείεται, πάντως, να υπήρχαν εξαρχής δύο πανομοιότυπα σιντριβάνια της ίδιας εποχής, όπως συνέβαινε συχνά με στοιχεία αστικού εξοπλισμού.
Σύμφωνα με φωτογραφικά ντοκουμέντα, λίγο πριν από τα μέσα του 20ου αιώνα η κατασκευή δεν λειτουργούσε ως σιντριβάνι, αλλά ως μικρός κήπος, κυκλικό παρτέρι με καλλωπιστικά άνθη. Εξετάζεται ακόμα το ενδεχόμενο το σημερινό κεντρικό στοιχείο (η εσωτερική μαρμάρινη δεξαμενή) να προέρχεται από το παλαιό κυκλικό σιντριβάνι της πλατείας Κοτζιά, με πιθανή την εκεί μεταφορά του στο πλαίσιο εξωραϊστικών επεμβάσεων του δήμου Αθηναίων τη δεκαετία του 1960. Αλλά και μεταγενέστερα το σιντριβάνι απεικονίζεται με πολυγωνική πρόσθετη περίμετρο και οι αλλαγές αυτές συνδέονται με έργα που αφορούν ευρύτερα την πλατεία Συντάγματος.
Η κάτω λεκάνη του σιντριβανιού αποτελείται από 27 αρχιτεκτονικά μέλη, με μήκος που κυμαίνεται από 40 εκ. έως 110 εκ. και ύψος 55 εκ. Λόγω κλίσης του εδάφους, το σιντριβάνι έχει συνολικό ύψος 60 εκ. από το έδαφος στο πάνω μέρος της πλατείας και 88 εκ. στο κάτω μέρος της πλατείας προς Ερμού. Εντός της μεγάλης λεκάνης υπάρχει μία μικρότερη από το ίδιο υλικό κατασκευής, η οποία αποτελείται από 11 αρχιτεκτονικά μέλη και επίσης εδράζεται σε κτιστή βάση.
