ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ: Η Μεγάλη Παρασκευή αποτελεί την πλέον κατανυκτική και πένθιμη ημέρα της Αγίας και Μεγάλης Εβδομάδας.
Του Γιώργου Θεοχάρη – ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
Είναι η ημέρα κατά την οποία η Εκκλησία τιμά τη Σταύρωση και τον ενταφιασμό του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, κορυφώνοντας το θείο δράμα που ξεκίνησε από την προδοσία και τη σύλληψή Του στον Κήπο της Γεθσημανής.
Σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, από τα ορεινά χωριά μέχρι τις πόλεις, οι καμπάνες των ναών χτυπούν πένθιμα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, υπενθυμίζοντας στους πιστούς το κορυφαίο γεγονός της Θυσίας του Θεανθρώπου. Οι ναοί παραμένουν ανοιχτοί από νωρίς το πρωί, υποδέχοντας πιστούς που προσέρχονται με αποναμμένες λαμπάδες, βαθιά συγκινημένοι, για να προσκυνήσουν τον Επιτάφιο, το ξύλινο κουβούκλιο που συμβολίζει τον Τάφο του Χριστού.
Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής τελείται η Ακολουθία των Μεγάλων Ωρών, ακολουθούμενη από την Αποκαθήλωση, την τελετή κατά την οποία το Σώμα του Χριστού αποκαθηλώνεται από τον Σταυρό και τοποθετείται στο ανθοστόλιστο κουβούκλιο του Επιταφίου.
Το βράδυ, σε όλους τους ναούς, τελείται η Ακολουθία του Επιταφίου Θρήνου, κατά την οποία ψάλλονται τα συγκλονιστικά Εγκώμια του Επιταφίου: «Η ζωή εν τάφω», «Άξιον εστί», «Αι γενεαί πάσαι». Οι ύμνοι αυτοί περιγράφουν με ποιητικό και θεολογικό τρόπο τον θάνατο του Χριστού και τη βαθιά οδύνη της Παναγίας. Είναι λόγια θλίψης αλλά και ελπίδας, καθώς προαναγγέλλουν την Ανάσταση.
Οι γυναίκες, όπως ορίζει η παράδοση, προσέρχονται από το πρωί στους ναούς κρατώντας λουλούδια: κρίνα, λεμονιές, γιασεμιά και βιολέτες. Με ευλάβεια στολίζουν τον Επιτάφιο ή αφήνουν τα άνθη τους πάνω στο κουβούκλιο ως ένδειξη αγάπης και πένθους προς τον Εσταυρωμένο.
Σε πολλά μέρη της χώρας, παιδιά περνούν κάτω από τον Επιτάφιο, για να πάρουν την ευλογία και να προστατευθούν, σύμφωνα με ένα έθιμο που αναβιώνει με συγκίνηση κάθε χρόνο. Στους περισσότερους ναούς, μετά την περιφορά, ο Επιτάφιος μένει στην είσοδο του ναού, ώστε όλοι οι πιστοί να περάσουν από κάτω, να ασπαστούν τον Σταυρό και να λάβουν πνευματική ευλογία.
Η περιφορά του Επιταφίου στους δρόμους των πόλεων και των χωριών πραγματοποιείται υπό το φως των κεριών και την ησυχία της νύχτας, με συνοδεία ψαλμών και βυζαντινής μουσικής. Σε αρκετές περιοχές, όπως στην Κέρκυρα, την Πάτρα, τα Τρίκαλα, τα Ιωάννινα και τη Χίο, οι Επιτάφιοι από διάφορους ναούς συναντώνται στην κεντρική πλατεία και ψάλλονται κοινά Εγκώμια, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ατμόσφαιρα πίστης, κατάνυξης και ενότητας.
Η Μεγάλη Παρασκευή είναι ημέρα απόλυτης νηστείας και σιγής, χωρίς θεία Λειτουργία – είναι η μόνη ημέρα του έτους που δεν τελείται Θεία Ευχαριστία. Οι πιστοί προσεύχονται, σιωπούν και περιμένουν τη λύτρωση της Ανάστασης. Είναι η μέρα που η Ορθόδοξη Εκκλησία καλεί τους ανθρώπους να ενωθούν με τον πόνο της Θεοτόκου και να συμμετάσχουν, με συντετριμμένη καρδιά, στον Θείο Θρήνο.
Η σημερινή ημέρα δεν είναι απλώς πένθιμη – είναι μυσταγωγική. Μια πρόσκληση εσωτερικής ταπείνωσης, μια πρόσβαση στη Σιωπή του Θεού, που προετοιμάζει τον άνθρωπο για την Ανάσταση, την ελπίδα και τη Ζωή.
