Το μελάνωμα δεν είναι σπάνιο. Το 2022 καταγράφηκαν σχεδόν 1.460 κρούσματα στη χώρα μας και 308 θάνατοι.
Περισσότεροι από 1.400 άνδρες και γυναίκες στη χώρα μας μαθαίνουν κάθε χρόνο ότι πάσχουν από μελάνωμα, την πιο επικίνδυνη μορφή καρκίνου του δέρματος, ενώ πάνω από 300 χάνουν ετησίως τη ζωή τους εξαιτίας του.
Στην πραγματικότητα, το μελάνωμα αποτελεί τον 13ο συχνότερο καρκίνο στην Ελλάδα. Είναι επίσης η 17η αιτία θανάτου από κακοήθη νόσο, σύμφωνα με το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Καρκίνου (GCO).
Μολονότι όμως είναι αρκετά συχνό, εξακολουθούμε να πιστεύουμε πολλούς μύθους γι’ αυτό. Ακολουθούν μερικοί από τους συνηθέστερους και τι ισχύει στ’ αλήθεια.
Μύθος: Δεν κινδυνεύω να παρουσιάσω μελάνωμα, αφού δεν είμαι πολλές ώρες στον ήλιο
Η αλήθεια: Ακόμα και η σύντομη, επαναλαμβανόμενη έκθεση στη διάρκεια του χρόνου μπορεί να αθροίσει βλάβες από τον ήλιο στους ανθρώπους με ανοικτόχρωμο δέρμα. Σύντομη έκθεση είναι π.χ. η μετακίνηση με το αυτοκίνητο τις ώρες που ο ήλιος «καίει» περισσότερο (δηλαδή από τις 10 το πρωί έως τις 4 το απόγευμα). Αν όμως ο ήλιος «κτυπάει» το χέρι του οδηγού, μπορεί να του προκαλέσει έγκαυμα, αυξάνοντας τον κίνδυνο για μελάνωμα.
Μύθος: Το σολάριουμ είναι πιο ασφαλές από τον ήλιο
Η αλήθεια: Η υπεριώδης ακτινοβολία (UV) είναι εξίσου επικίνδυνη, είτε προέρχεται από τον ήλιο, είτε από το σολάριουμ. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο κίνδυνος να αναπτυχθεί μελάνωμα είναι 60% υψηλότερος σε όσους αρχίζουν να κάνουν σολάριουμ πριν από τα 35 τους χρόνια.
Αν θέλετε να έχετε πιο σκούρο δέρμα από το φυσικό σας, προτιμότερο είναι να χρησιμοποιήσετε προϊόντα (π.χ. λοσιόν) αυτομαυρίσματος.
Μύθος: Όσοι μαυρίζουν εύκολα και σπανίως καίγονται δεν αναπτύσσουν μελάνωμα
Η αλήθεια: Είναι γεγονός ότι το μελάνωμα είναι συχνότερο στα σημεία του σώματος που εκτίθενται στον ήλιο, ιδίως όταν έχουν συμβεί και ηλιακά εγκαύματα. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν εκδηλώνεται και σε σημεία τα οποία δεν «βλέπει» ποτέ ο ήλιος.
Σε τέτοιες περιπτώσεις, η αιτία μπορεί π.χ. να είναι η γενετική προδιάθεση. Το περίπου 10% των μελανωμάτων ανιχνεύονται σε άτομα με οικογενειακό ιστορικό της νόσου.
Είναι επίσης πιθανό μικρό ποσοστό μελανωμάτων να σχετίζεται με παράγοντες, όπως ιούς, χημικά και περιβαλλοντικούς ρύπους. Απαιτούνται όμως περαιτέρω μελέτες για να επιβεβαιωθεί αυτό.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να γνωρίζετε το δέρμα σας και κάθε σπίλο (ελιά) σε αυτό. Αν κάτι αλλάξει ή εμφανιστεί κάτι νέο και ύποπτο, θα είστε σε θέση να το αντιληφθείτε. Να θυμάστε ότι το μελάνωμα κατά κανόνα είναι ιάσιμο, εάν εντοπιστεί σε αρχικό στάδιο.
Διαβάστε ακόμα Μελάνωμα: Σε ποια σημεία του σώματος είναι πιθανότερο να εμφανιστεί
Μύθος: Όσοι έχουν σκουρόχρωμο δέρμα δεν καίγονται από τον ήλιο και δεν αναπτύσσουν μελάνωμα
Η αλήθεια: Μπορεί να διατρέχουν μειωμένο κίνδυνο καρκίνου στο δέρμα, αλλά δεν έχουν «ανοσία» σε αυτόν. Η πιο συχνή μορφή του στους ανθρώπους αυτούς είναι το ακραίο φακοειδές μελάνωμα (acral lentiginous melanoma – ALM). Αναπτύσσεται στις παλάμες των χεριών, τα πέλματα των ποδιών, στα δάκτυλα ή κάτω από τα νύχια.
Μύθος: Δεν χρειαζόμαστε αντηλιακό όταν έχει συννεφιά
Η αλήθεια: Είναι ένας από τους επικρατέστερους μύθους. Ασφαλώς και είναι απαραίτητο το αντηλιακό όταν έχει συννεφιά, διότι ακόμα και τότε μπορεί να υποστεί βλάβες το δέρμα από την UV. Και αυτό διότι κατά το μεγαλύτερο ποσοστό της διαπερνά τα σύννεφα.
Μύθος: Εφ’ όσον βάζουμε αντηλιακό κάθε πρωί, είμαστε προστατευμένοι όλη μέρα
Η αλήθεια: Η προστασία που παρέχει το αντηλιακό είναι μικρότερη από το προσδοκώμενο εάν:
Δεν βάζετε επαρκή ποσότητα (ο μέσος άνθρωπος χρειάζεται 30 ml για τα εκτεθειμένα μέρη του σώματος και 1 κουταλιά της σούπας για το πρόσωπο, τα αυτιά, τον αυχένα και τον λαιμό του)
Δεν επαναλαμβάνετε την επάλειψη κάθε 2 ώρες (ή συχνότερα αν ιδρώσετε πολύ ή βραχείτε)
Μύθος: Οι νεαροί ενήλικες δεν χρειάζεται να ανησυχούν για το μελάνωμα, διότι εκδηλώνεται μετά τα 50
Η αλήθεια: Η μέση ηλικία των ασθενών κατά τη διάγνωση είναι τα 66 έτη. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως δεν το αναπτύσσουν νέοι άνθρωποι. Αντιθέτως δεν είναι σπάνιο ακόμα και σε άτομα ηλικίας κάτω των 30 ετών, ιδίως γυναίκες.
Μύθος: Μόνο η UVB προκαλεί καρκινογόνες αλλοιώσεις στο δέρμα
Η αλήθεια: Το 60-70% των μελανωμάτων στο δέρμα πιστεύεται ότι προκαλείται από την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία (UV). Τις καρκινογόνες βλάβες που οδηγούν στην ανάπτυξή του προκαλούν κυρίως δύο τύποι της UV:
- Η UVA (μήκη κύματος 325-400 nm)
- Η UVB (μήκη κύματος 280-315 nm)
Το γεγονός αυτό πρακτικά σημαίνει πως χρειάζεστε αντηλιακό ευρέως φάσματος. Με τον όρο αυτό περιγράφονται όσα αντηλιακά παρέχουν προστασία τόσο από την UVA, όσο και από την UVB. Στη συσκευασία τους το αναγράφουν όταν προστατεύουν και από τους δύο τύπους της υπεριώδους ακτινοβολίας.
Μύθος: Το αντηλιακό είναι απαραίτητο μόνο το καλοκαίρι
Η αλήθεια: Είναι απαραίτητο καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, όταν ο στόχος είναι η προστασία από το μελάνωμα και γενικότερα από τον καρκίνο του δέρματος. Ακόμα κι αν ζείτε σε περιοχές όπου τον χειμώνα είναι όλα χιονισμένα, πάλι το χρειάζεστε. Ει μη τι άλλο, το χιόνι αντανακλά την UV, γι’ αυτό μαυρίζουν οι σκιέρ. Όταν, δε, βρίσκεται κάποιος σε μεγάλο υψόμετρο, έχει μικρότερη προστασία από την UV .
Φωτογραφία: iStock
